Kontrola ITD to codzienność w branży transportowej, a dobre przygotowanie to klucz do spokojnego przebiegu całej procedury. Inspekcja Transportu Drogowego sprawdza m.in. dokumenty, czas pracy kierowcy, tachograf czy stan techniczny pojazdu – wszystko po to, by zapewnić bezpieczeństwo na drogach. W tym artykule podpowiadamy, jak krok po kroku przygotować się do kontroli ITD w 2025 roku. Znajdziesz tu praktyczne wskazówki, checklisty oraz aktualne wymagania, które pomogą Ci uniknąć nieporozumień i jechać bez stresu.
Spis treści
Rola i uprawnienia ITD
ITD to organ państwowy odpowiedzialny za kontrolę przestrzegania przepisów związanych z transportem drogowym, takich jak czas pracy kierowców, stan techniczny pojazdów czy dokumentacja przewozowa. Inspektorzy mają prawo:
- zatrzymywać pojazdy do kontroli (zatrzymywania pojazdów),
- sprawdzać dokumenty,
- kontrolować tachografy,
- nakładać mandaty oraz wszczynać postępowania administracyjne,
Inspektor ITD (inspektor transportu drogowego, inspektor itd) ma prawo przeprowadzać kontrole zarówno na drodze, jak i w siedzibie firmy. W przypadku poważnych naruszeń inspektor ITD może wszczynać postępowania administracyjne wobec przedsiębiorcy.
Kontroli mogą również dokonywać inne służby, m.in. Policja, Straż Graniczna, Służba Celna. Funkcjonariusze policji mają podobne uprawnienia do zatrzymywania pojazdów i przeprowadzania kontroli na drodze, egzekwując przepisy ruchu drogowego oraz podejmując działania prewencyjne.
Zapisz się na konsultację i przekonaj się, jak optymalizacja kosztów może zwiększyć rentowność Twojej firmy. Wspólnie przeanalizujemy czas pracy kierowców, wynagrodzenia oraz dokumentację, abyś mógł działać ze spokojem. Jeśli chcesz mieć pewność, że wszystko jest zgodne z przepisami i nie musieć się niczym martwić – umów się na audyt. Zależy nam na tym, by realnie Ci pomóc i dać wsparcie, którego potrzebujesz w codziennym prowadzeniu firmy transportowej.
Jakie dokumenty kierowca musi mieć przy sobie? Sprawdź, zanim pojawią się inspektorzy Inspekcji Transportu Drogowego
Kierowca powinien mieć przy sobie i na żądanie okazać:
- Wypis z licencji lub wypis z zaświadczenia na przewozy na potrzeby własne – wymagane w przypadku transportu zarobkowego,
- Wypis z zezwolenia – niezbędny przy przewozach regularnych osób,
- Zezwolenie na przejazd pojazdu ponadnormatywnego – konieczne, jeśli pojazd przekracza dopuszczalne wartości masy, nacisku osi lub wymiarów,
- Dowód rejestracyjny pojazdu i przyczepy (naczepy) oraz potwierdzenie ubezpieczenia OC – obowiązkowe przy transporcie międzynarodowym,
- Prawo jazdy kierowcy – zgodne z kategorią pojazdu (transport międzynarodowy),
- Dokumenty związane z przewożonym ładunkiem – np. list przewozowy, CMR,
- Zapisy z tachografu – wykresówki lub dane z karty kierowcy za dzień bieżący i 56 poprzednich dni; w przypadku tachografu cyfrowego inspektor ma prawo do ich odczytu za pomocą karty kontrolnej,
- Zaświadczenie o nieprowadzeniu pojazdu – obejmujące wszystkie okresy wolne od pracy.
Brak któregokolwiek z tych dokumentów może skutkować mandatem, zatrzymaniem pojazdu lub dalszymi konsekwencjami administracyjnymi.
Stan techniczny pojazdu
To jeden z najważniejszych elementów kontroli. Aby uniknąć zatrzymania pojazdu lub zakazu dalszej jazdy, należy:
- przeprowadzać regularne przeglądy techniczne,
- dbać o prawidłowy stan świateł, hamulców, ogumienia i zawieszenia,
- mieć na wyposażeniu: gaśnicę, trójkąt ostrzegawczy, apteczkę, kamizelkę odblaskową,
- unikać przeładowania pojazdu – masa całkowita nie może przekraczać DMC wskazanej w dowodzie rejestracyjnym.
Czas pracy i odpoczynku kierowców
Najczęściej kontrolowany obszar przez ITD. Kierowca powinien znać i stosować się do poniższych zasad:
- dzienny czas prowadzenia nie może przekroczyć 9 godzin (maksymalnie dwa razy w tygodniu – 10 godzin),
- tygodniowy czas prowadzenia – maksymalnie 56 godzin,
- dwutygodniowy limit – 90 godzin,
- po 4,5 godziny jazdy – obowiązkowa przerwa min. 45 minut (można podzielić: 15+30 min),
- dzienny odpoczynek: minimum 11 godzin (możliwe skrócenie do 9 godzin – maksymalnie trzy razy między odpoczynkami tygodniowymi),
- regularny tygodniowy odpoczynek: minimum 45 godzin.
Chcesz lepiej zrozumieć przepisy dotyczące czasu pracy kierowcy? Zapisz się na nasze szkolenie i zdobądź praktyczną wiedzę od ekspertów!
Skrócone tygodniowe odpoczynki i ich rekompensata
Zgodnie z Rozporządzeniem (WE) nr 561/2006 art. 8:
- Kierowca może skrócić tygodniowy odpoczynek do co najmniej 24 godzin, jednak skrócenie to należy zrekompensować równoważnym odpoczynkiem wykorzystanym jednorazowo przed końcem trzeciego tygodnia następującego po danym tygodniu.
- Rekompensata musi być połączona z innym odpoczynkiem trwającym co najmniej 9 godzin.
- W drodze odstępstwa: kierowca wykonujący międzynarodowy przewóz drogowy rzeczy może, poza państwem członkowskim siedziby, wykorzystać dwa kolejne skrócone odpoczynki tygodniowe, pod warunkiem że w ciągu czterech kolejnych tygodni wykorzysta cztery tygodniowe odpoczynki, z czego co najmniej dwa będą regularne (minimum 45 godzin).
- W przypadku gdy kierowca wykorzysta dwa kolejne skrócone tygodniowe odpoczynki, następny tygodniowy odpoczynek musi być poprzedzony rekompensatą za oba skrócenia.
Przerwy w czasie pracy – art. 13 ustawy o czasie pracy kierowców
Zgodnie z art. 13 ustawy o czasie pracy kierowców:
- Po sześciu kolejnych godzinach pracy kierowcy przysługuje przerwa:
- co najmniej 30 minut, jeżeli liczba godzin pracy nie przekracza 9 godzin,
- co najmniej 45 minut, jeżeli liczba godzin pracy przekracza 9 godzin.
- Przerwa może być podzielona na części trwające minimum 15 minut każda i może być wykorzystana w trakcie 6-godzinnego okresu pracy lub bezpośrednio po nim.
- W przypadku gdy kierowca pracuje co najmniej 6 godzin, a przysługuje mu 15-minutowa przerwa w pracy (zgodnie z Kodeksem pracy), ta przerwa może być odliczona od wymiaru przerwy wynikającej z art. 13.
Czas pracy kierowcy obejmuje:
- jazdę,
- inną pracę
Przykładowe scenariusze:
- Praca inna (Młoteczki) poniżej 6 godzin– brak obowiązku przerwy,
- Praca inna (Młoteczki) 6–9 godzin – przerwa min. 30 minut,
- Praca inna (Młoteczki) powyżej 9 godzin – przerwa min. 45 minut.
Pora nocna
Zgodnie z ustawą o czasie pracy kierowców, pora nocna to cztery kolejne godziny pomiędzy godziną 00:00 a 07:00. Ustalana jest przez pracodawcę, a warianty to:
- 00:00–04:00,
- 01:00–05:00,
- 02:00–06:00,
- 03:00–07:00.
Jeżeli kierowca pracuje choćby przez minutę w porze nocnej, jego dzienny czas pracy nie może przekroczyć 10 godzin. To ograniczenie obowiązuje niezależnie od ilości odpoczynków czy przerw.
5.12. Przekroczenie dopuszczalnego dobowego 10-godzinnego czasu pracy, jeżeli praca jest wykonywana w porze nocnej:
1) o czas do 1 godziny 50 zł
2) o czas od 1 godziny do mniej niż 3 godzin 100 zł 3.9 PN
3) za każdą rozpoczętą godzinę od 3 godzin 200 zł 3.10 BPN
Sprawdzenie tachografu i jego obsługa
Tachograf to podstawowe narzędzie do kontroli czasu pracy kierowców. Podczas kontroli inspekcji transportu drogowego szczególną uwagę zwraca się na prawidłowe użytkowanie tachografów oraz wykrywanie ewentualnych manipulacji w zapisach. Kontrolą objęte są również kwestie legalizacji urządzenia oraz zgodności obsługi z przepisami. Przebieg kontroli obejmuje analizę danych z tachografów, a w przypadku wykrycia naruszeń mogą być nakładane kary finansowe. Kontrola inspekcji transportu drogowego może skutkować nałożeniem kar finansowych lub innych sankcji, jeśli kierowca spowodował zagrożenie na drodze lub dopuścił się manipulacji danymi. Jednym z obowiązków jest stosowanie się do Rozporządzenia 165/2014, art. 34 ust. 7, które określa zasady oznaczania państw w tachografie.
Obowiązek oznaczania państw
Kierowca ma obowiązek:
- Na początku dziennego okresu pracy – wprowadzić symbol państwa, w którym rozpoczyna pracę,
- Na końcu dziennego okresu pracy – wprowadzić symbol państwa, w którym kończy pracę,
- Od 2 lutego 2022 r. – dodatkowo wprowadzić symbol państwa zaraz po przekroczeniu granicy innego państwa członkowskiego.
Wprowadzenie tego symbolu powinno nastąpić podczas pierwszego postoju po przekroczeniu granicy, w najbliższym możliwym bezpiecznym miejscu – na granicy lub tuż po jej przekroczeniu.
Automatyczne rejestrowanie symboli granic – tachograf G2V2
Jeśli pojazd wyposażony jest w tachograf inteligentny drugiej generacji (G2V2), a kierowca korzysta z karty kierowcy drugiej generacji (wydanej po sierpniu 2023 r.), dane o lokalizacji mogą być zapisywane automatycznie.
Warunki automatycznego zapisu danych o przekroczeniach granic:
- Tachograf G2V2
- Karta kierowcy G2V2
Zalecenie: kontrola danych w systemie
Najlepszą praktyką jest regularne pobieranie danych z tachografu i karty kierowcy oraz ich weryfikacja w programie do analizy czasu pracy kierowców, np. Tachospeed Expert. Takie działania znacząco ułatwiają przygotowanie do przeprowadzania kontroli przez inspektorów, ponieważ kompletność i poprawność danych pozwala szybko zweryfikować zgodność z przepisami.
Przykład praktyczny – typowy błąd kierowcy
Kierowca czeka z włączonym odpoczynkiem na decyzję, czy dzisiaj odbędzie się załadunek. Po kilku godzinach dostaje informację, że załadunku dziś nie będzie. Dopiero wtedy wprowadza symbol kraju w tachografie. To naruszenie przepisów, ponieważ wpis powinien nastąpić na zakończenie dziennego okresu pracy.
Lepsze rozwiązanie: przełączyć tachograf na chwilę w tryb innej pracy („młotki”), a następnie dokonać obowiązkowego wpisu symbolu państwa. Należy jednak pamiętać, że w takim przypadku dzienny odpoczynek liczony jest od momentu tej ostatniej aktywności.
Za okazanie w czasie kontroli niekompletnych danych z wykresówki, wydruku z tachografu, karty kierowcy – 100 zł (za każdy dzień)
Kierowca powinien posiadać w pojeździe wydruki z tachografu z bieżącego dnia oraz 56 poprzednich dni. Dotyczy to również sytuacji awaryjnych, np. uszkodzonej karty kierowcy. Brak kompletnych danych = 100 zł kary za każdy dzień.
Przykładowe opisy do wydruków (art. 12 – 561/2006):
Około godz. 10:00 wypadek na drodze nr … w pobliżu miasta … Jazda w korku od … do … Czas jazdy ciągłej przekroczony o … minut.
Ważne że wydruki były prawidłowo opisane odnosząc się do art. 12 wraz z podpisem kierowcy
Przewóz towarów niebezpiecznych i specjalistycznych
W przypadku przewozu towarów ADR kontrola ITD będzie szczególnie dokładna. Kierowca musi posiadać:
- ważne uprawnienia ADR,
- odpowiednie oznaczenie pojazdu (tablice ostrzegawcze),
- wymagane środki ochrony indywidualnej i sprzęt awaryjny.
Prawa i obowiązki kierowcy oraz przewoźnika podczas kontroli
Podczas kontroli inspekcji transportu drogowego zarówno kierowca, jak i przewoźnik mają określone prawa i obowiązki. Przede wszystkim mają prawo uczestniczyć w czynnościach kontrolnych oraz zgłaszać swoje uwagi i zastrzeżenia do przebiegu kontroli. Jednocześnie są zobowiązani do udostępnienia inspektorom wszystkich wymaganych dokumentów, takich jak karty kierowców, dokumenty przewozowe czy dane z tachografu. Kierowca powinien umożliwić inspektorom dostęp do tachografu oraz kart kierowców, a przewoźnik musi zadbać o to, by pojazdy i pracownicy spełniali wszystkie wymogi określone w przepisach transportu drogowego. Współpraca z inspektorami oraz rzetelne przedstawienie dokumentacji to podstawa sprawnego przebiegu kontroli i uniknięcia nieporozumień.
Jak zachować się podczas kontroli?
- Zatrzymać się bezpiecznie na żądanie inspektora,
- Zachować spokój i uprzejmość,
- Okazać wszystkie wymagane dokumenty bez ociągania,
- Odpowiadać rzeczowo na pytania,
- Nie utrudniać ani nie opóźniać kontroli.
Osoba zarządzająca firmą powinna nadzorować prawidłowy przebieg czynności kontrolnych oraz dbać o to, aby wszyscy pracownicy byli odpowiednio przygotowani do kontroli.
Uniemożliwienie przeprowadzenia lub uniemożliwienie przeprowadzenia kontroli przez inspektorów, na przykład poprzez blokowanie dostępu do dokumentów lub obszarów, jest poważnym naruszeniem i może skutkować dodatkowymi sankcjami finansowymi.
Nieprawidłowe zachowanie może zostać uznane za próbę utrudniania czynności służbowych.
Najczęstsze błędy kierowców i przedsiębiorców
- Niewłaściwe oznaczenie ładunku lub brak zabezpieczenia,
- Nieczytelne lub niekompletne wykresówki,
- Przekroczenie limitów czasu jazdy, pracy lub brak odpoczynków,
- Brak wprowadzenia symbolu kraju po przekroczeniu granicy,
- Brak odpowiedniego przygotowania do kontroli ITD w firmie, co często prowadzi do opóźnień oraz dodatkowych sankcji.
Potrzebujesz programu do weryfikowania swoich naruszeń? Poznaj Tachospeed Expert.
Tachospeed Expert jest idealnym programem do szybkiego zweryfikowania naruszeń kierowców oraz przygotowania prawidłowo naliczonego wynagrodzenia (w tym ewidencji czasu pracy kierowcy) na podstawie zaimportowanych danych cyfrowych np. z pliku pobranego z karty Twojego kierowcy. Sprawdź swoich podopiecznych już dzisiaj, aby zabezpieczyć się przed kontrolą na drodze lub w firmie. Program Tachospeed Expert możesz testować bezpłatnie przez okres 14 dni.
Podsumowanie
Przygotowanie do kontroli ITD to obowiązek każdego kierowcy i przedsiębiorcy transportowego. Regularna kontrola dokumentacji, znajomość przepisów, dbałość o stan techniczny pojazdu oraz umiejętność obsługi tachografu znacząco zmniejszają ryzyko mandatów i przestojów. Właściwa organizacja pracy w firmie transportowej to nie tylko zgodność z prawem, ale i element budowania przewagi konkurencyjnej.
W razie dodatkowych informacji skontaktuj się z naszym działem sprzedaży (+48 32 70 70 400) lub działem pomocy technicznej (+48 32 70 70 440).
Zachęcamy do śledzenia nas na portalach LinkedIn, Facebook, Instagram oraz obserwowanie strony internetowej Tachospeed. Znajduje się tam więcej informacji ze świata transportu, artykuły eksperckie i szeroki wybór szkoleń między innymi z czasu pracy kierowców.
