Stan techniczny pojazdów

Warunki techniczne jakim powinny odpowiadać pojazdy dość lakonicznie zostały omówione w ustawie z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym. Zgodnie bowiem z art. 66 tej ustawy pojazd uczestniczący w ruchu ma być tak zbudowany, wyposażony i utrzymany, aby korzystanie z niego:

1. nie zagrażało bezpieczeństwu osób nim jadących lub innych uczestników ruchu, nie naruszało porządku ruchu na drodze i nie narażało kogokolwiek na szkodę;
2. nie zakłócało spokoju publicznego przez powodowanie hałasu przekraczającego poziom określony w przepisach szczegółowych;
3. nie powodowało wydzielania szkodliwych substancji w stopniu przekraczającym wielkości określone w przepisach szczegółowych;
4. nie powodowało niszczenia drogi;
5. zapewniało dostateczne pole widzenia kierowcy oraz łatwe, wygodne i pewne posługiwanie się urządzeniami do kierowania, hamowania, sygnalizacji i oświetlenia drogi przy równoczesnym jej obserwowaniu;
6. nie powodowało zakłóceń radioelektrycznych w stopniu przekraczającym wielkości określone w przepisach szczegółowych.

My się skupimy na pierwszej części powyższego artykułu, a więc na użytkowaniu pojazdów w sposób nie zagrażający bezpieczeństwu uczestnikom ruchu drogowego. Gdzie znajdziemy zatem przepisy regulujące właściwy stan techniczny pojazdów? Otóż Minister właściwy do spraw transportu w drodze rozporządzenia określił warunki techniczne pojazdów oraz zakres ich niezbędnego wyposażenia.

W tym akcie prawnym znajdziemy ogólne wymogi dotyczące minimalnych wymagań dla pojazdów, które podlegają weryfikacji przez diagnostów podczas przeprowadzanych badań technicznych pojazdów. O badaniach technicznych pisaliśmy szerzej tutaj: badania techniczne pojazdów.

Ktoś bardziej dociekliwy znajdzie odpowiednie regulaminy określające budowę tych, czy też innych układów, z których składają się pojazdy. My jednak skupimy się na tych elementach, które są odpowiedzialne za bezpieczeństwo w kontekście rozporządzenia unijnego (WE) nr 1071/2009, bowiem w myśl tego rozporządzenia zakres obowiązków związanych z funkcją zarządzającego transportem obejmuje w szczególności utrzymanie i konserwację pojazdów oraz sprawdzanie procedur związanych z bezpieczeństwem.

Ten obowiązek znalazł też odzwierciedlenie w wykazie najpoważniejszych naruszeń określonym w załączniku nr 4 rozporządzenia (WE) 1071, do którego zaliczono kierowanie pojazdem z poważnym uszkodzeniem między innymi układu hamulcowego, kierowniczego, kół/opon, zawieszenia lub podwozia, które mogłoby stanowić bezpośrednie zagrożenie dla bezpieczeństwa drogowego prowadzące do podjęcia decyzji o unieruchomieniu pojazdu. Ale w jaki sposób ocenić, czy dana usterka pojazdu stanowi takie poważne naruszenie?

W dniu 19 maja 2018 r. ukazało się rozporządzenie ministra spraw wewnętrznych i administracji zmieniające rozporządzenie w sprawie kontroli ruchu drogowego. Zgodnie z tym rozporządzeniem pojazd wytypowany przez kontrolującego do drogowej kontroli stanu technicznego podlega wstępnej lub szczegółowej drogowej kontroli technicznej. Drogowa kontrola stanu technicznego obejmuje identyfikację pojazdu oraz badanie techniczne co najmniej jednej pozycji z następujących obszarów:

1. układ hamulcowy;
2. układ kierowniczy;
3. widoczność;
4. urządzenia oświetlenia i wyposażenie elektryczne;
5. osie, koła, opony i zawieszenie;
6. podwozie i elementy przymocowane do podwozia;
7. inne wyposażenie, w tym tachograf i ogranicznik prędkości;
8. uciążliwość, w tym emisję spalin oraz wycieki paliwa lub oleju;
9. badania dodatkowe dla pojazdów kategorii M2 i M3.

Sposób identyfikowania pojazdu, zakres i metody badania jego stanu technicznego oraz kryteria oceny usterek stwierdzonych podczas tego badania określone zostały w załączniku nr 1a tego rozporządzenia. Badanie stanu technicznego pojazdu przeprowadza się z wykorzystaniem dostępnych technik i sprzętu, bez demontażu czy usuwania jakichkolwiek części pojazdu za pomocą narzędzi.

Badanie może także obejmować sprawdzenie, czy odpowiednie części i elementy pojazdu odpowiadają wymogom w zakresie bezpieczeństwa ruchu drogowego i ochrony środowiska, które obowiązywały w momencie homologacji lub w momencie modernizacji pojazdu. W celu przeprowadzenia badania kontrolujący może korzystać z dodatkowego sprzętu.

Drogowa kontrola stanu technicznego obejmuje również kontrolę zabezpieczenia ładunku. Metody kontroli zabezpieczenia ładunku oraz klasyfikację i kryteria oceny usterek stwierdzonych w jej trakcie określone zostały w załączniku nr 1b do rozporządzenia.

Kategorie wykrytych usterek pojazdów

Usterki pojazdów, które zostały stwierdzone podczas badania stanu technicznego zostały podzielone na trzy kategorie:
1. usterki drobne – usterki bez znaczącego wpływu na bezpieczeństwo pojazdu lub wymagania ochrony środowiska, które nie powodują ograniczenia w dalszym używaniu pojazdu;
2. usterki poważne – usterki mogące zagrażać bezpieczeństwu ruchu drogowego lub naruszać wymagania ochrony środowiska albo inne istotne nieprawidłowości, które dają podstawę do ograniczenia dalszego używania pojazdu oraz określenia warunków tego używania;
3. usterki niebezpieczne – usterki powodujące bezpośrednie zagrożenie dla bezpieczeństwa ruchu drogowego lub naruszające wymagania ochrony środowiska, w stopniu uniemożliwiającym używanie pojazdu w ruchu drogowym, które powodują niedopuszczenie do dalszego używania pojazdu.

Klasyfikacja powyższych usterek odbywa się na podstawie załącznika nr 1 ww. rozporządzenia. W przypadku, gdy kontrolujący podczas drogowej kontroli technicznej stwierdzi kilka usterek zaliczanych do więcej niż jednej kategorii, to wynik badania pojazdu klasyfikuje się na podstawie najpoważniejszej kategorii usterki. Natomiast w przypadku stwierdzenia podczas drogowej kontroli technicznej kilku usterek w tych samych obszarach kontroli wynik badania pojazdu może być zaklasyfikowany na podstawie poważniejszej kategorii usterek, jeżeli ich skumulowany wpływ skutkuje wzrostem zagrożenia dla bezpieczeństwa ruchu drogowego stwarzanego przez pojazd.

Wstępna drogowa kontrola techniczna

W ramach wstępnej drogowej kontroli technicznej kontrolujący:
1. sprawdza wymaganą dokumentację dotyczącą dopuszczenia pojazdu do ruchu drogowego, a w szczególności dowód poddania pojazdu wymaganemu badaniu okresowemu oraz ostatni protokół kontroli drogowej;
2. przeprowadza wzrokową ocenę stanu technicznego pojazdu;
3. może przeprowadzić wzrokową ocenę zabezpieczenia ładunku;
4. może przeprowadzić badanie techniczne za pomocą właściwych metod, w tym z użyciem przyrządu kontrolno-pomiarowego będącego w jego dyspozycji;
5. sprawdza, czy zostały usunięte usterki stwierdzone w trakcie poprzedniej drogowej kontroli technicznej.

Na podstawie wyników wstępnej drogowej kontroli technicznej, kontrolujący musi zdecydować, czy pojazd należy poddać szczegółowej drogowej kontroli technicznej. Szczegółową drogową kontrolę techniczną przeprowadza się w przypadku, gdy zachodzi podejrzenie, że pojazd zagraża bezpieczeństwu ruchu drogowego, lub gdy pojazd narusza wymagania ochrony środowiska.

Szczegółowa drogowa kontrola techniczna pojazdów jest przeprowadzana:
1. przy użyciu przenośnego lub zainstalowanego na pojeździe systemu przyrządów, niezbędnego do przeprowadzenia takiej kontroli, zwanego dalej „mobilną stacją kontroli drogowej”;
2. w miejscu wyposażonym w przyrządy pomiarowo-kontrolne do przeprowadzania badań technicznych pojazdów, w tym przyrządy niezbędne do oceny stanu hamulców, układu kierowniczego, zawieszenia oraz uciążliwości;
3. w stacji kontroli pojazdów.

Kontrola zabezpieczenia ładunku

Kontrola ta polega w szczególności na wzrokowym sprawdzeniu zastosowania odpowiednich środków zabezpieczających, pomiarze sił rozciągających, wyliczeniu skuteczności zabezpieczenia oraz w uzasadnionych przypadkach sprawdzeniu świadectw środków zabezpieczających.

Nieprawidłowości w zabezpieczeniu ładunku stwierdzone podczas drogowej kontroli technicznej klasyfikuje się do jednej z następującej kategorii:
1. usterki drobne – w przypadku gdy ładunek został odpowiednio zabezpieczony, ale wskazane byłoby oznaczenie dotyczące zachowania bezpieczeństwa;
2. usterki poważne – w przypadku gdy ładunek nie został wystarczająco zabezpieczony i jest możliwe znaczące przesunięcie lub przewrócenie ładunku lub jego części;
3. usterki niebezpieczne – w przypadku gdy dochodzi do:
a. bezpośredniego zagrożenia bezpieczeństwa ruchu drogowego w wyniku zagrożenia utratą ładunku lub jego części, lub
b. zagrożenia wynikającego bezpośrednio z ładunku, lub
c. bezpośredniego narażenia ludzi na niebezpieczeństwo.

Przewóz, w którym stwierdzone nieprawidłowości w zabezpieczeniu ładunku zaliczono do więcej niż jednej kategorii, klasyfikuje się do wyższej kategorii usterek. Przewóz, w którym stwierdzono kilka usterek w tej samej kategorii, klasyfikuje się do wyższej kategorii usterek.

Wyniki przeprowadzonej drogowej kontroli technicznej pojazdu powinny znaleźć odzwierciedlenie w protokole zawierającym wykaz kontrolny. Protokół ten jest sporządzany w dwóch egzemplarzach, przy czym pierwszy egzemplarz protokołu pozostaje w archiwum organu przeprowadzającego kontrolę, natomiast drugi egzemplarz jest przekazywany kierowcy kontrolowanego pojazdu.

Jeżeli taki protokół z wynikiem pozytywnym, został sporządzony przez kontrolującego pojazdy kategorii M2 i M3 (autobusy) oraz pojazdy kategorii N2 lub N3 (samochody ciężarowe), a także przyczepy kategorii O3 lub O4, w okresie poprzednich trzech miesięcy, to ponownej drogowej kontroli technicznej pojazdu w tym zakresie można nie przeprowadzać, chyba że nieprawidłowości są oczywiste dla kontrolującego.