W związku z wejściem w życie dnia 17.09.2022 roku nowych przepisów dotyczących ewidencji kierowców naruszających przepisy ruchu drogowego, czyli nowego taryfikatora punktowego, zwrócić należy uwagę na kilka aspektów, w szczególności pojawiających się ostatnio w mediach dywagacji na temat przyznawania 15 punktów karnych za przekroczenie dopuszczalnej ładowności pojazdu lub dopuszczalnej masy całkowitej.
Artykuł 97 Kodeksu wykroczeń, w obecnym stanie prawnym ma następujące brzmienie:
Uczestnik ruchu lub inna osoba znajdująca się na drodze publicznej, w strefie zamieszkania lub strefie ruchu, a także właściciel lub posiadacz pojazdu, który wykracza przeciwko innym przepisom ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu drogowym lub przepisom wydanym na jej podstawie, podlega karze grzywny do 3000 złotych albo karze nagany.
Tabela A nowego taryfikatora punktowego, pod kodem A09 wskazuje, iż do naruszenia opisanego jako, używanie pojazdu w sposób zagrażający bezpieczeństwu osoby znajdującej się w pojeździe lub poza nim, przypisano 15 punktów karnych. Naruszeniu temu przypisano kwalifikację prawną w postaci art. 97 Kodeksu wykroczeń oraz art. 60 ust. 1 pkt 1 Prawa o ruchu drogowym. Brzmienie art. 60 ust. 1 pkt 1 p.r.d. jest tożsame z ww. przepisem taryfikatora i brzmi następująco, zabrania się: 1) używania pojazdu w sposób zagrażający bezpieczeństwu osoby znajdującej się w pojeździe lub poza nim.
Inspektorzy ITD, czy funkcjonariusze policji, o czym można przeczytać w komunikatach prasowych, nakładają kary za przekroczenie dopuszczalnej ładowności lub dopuszczalnej masy całkowitej pojazdów w kwotach do 3000 zł. Istnieje wręcz swoisty nieformalny przelicznik w wysokości 100 zł, za przekroczone 100 kg. I tu pojawiają się pierwsze nieścisłości.
W tabeli B, lp. 195, Rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 30 grudnia 2021 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie wysokości grzywien nakładanych w drodze mandatów karnych za wybrane rodzaje wykroczeń, czyli w taryfikatorze mandatowym z określonymi kwotami kar, za naruszenie tam opisane, tj. używanie pojazdu w sposób zagrażający bezpieczeństwu osoby znajdującej się w pojeździe lub poza nim, przewidziano karę 200 zł, bez żadnych „widełek”.
Podstawa prawna tam wskazana jest taka sama jak wspomniana powyżej, czyli art. 97 Kodeksu wykroczeń oraz art. 60 ust. 1 pkt 1 Prawa o ruchu drogowym. Dziwi zatem, że za tak niską kwotowo sankcję przewidziano tak wysoką wartość punktów karnych.
Kolejną nieścisłością jest fakt, że prawo o ruchu drogowym w art. 61 ust. 1 wprost wskazuję, iż, ładunek nie może powodować przekroczenia dopuszczalnej masy całkowitej lub dopuszczalnej ładowności pojazdu. Próżno jednak szukać w taryfikatorze kwotowym jak i punktowym podstawy prawnej w art. 61 ust. 1 p.r.d. powiązanej z jakimś naruszeniem.
Art. 60 ust 1 pkt 1 p.r.d. to przepis z gatunku „worek” czyli można do niego wrzucić wszystko. Tylko, jak określić, kiedy lub jaka wartość przekroczenia dopuszczalnej ładowności czy dopuszczalnej masy całkowitej może zagrażać bezpieczeństwu? Co więcej, w takim przypadku kwota mandatu może być tylko 200 złotowa z dopisanymi 15 punktami karnymi. Jednakże tutaj pojawia się kolejna wątpliwość, a co z art. 61 ust. 1 p.r.d. skoro tak konkretnie jest mowa, że, ładunek nie może powodować przekroczenia dopuszczalnej masy całkowitej lub dopuszczalnej ładowności pojazdu? Można zatem wysnuć wniosek, że karanie kierowców mandatem karnym za przekroczenie dopuszczalnej ładowności lub dopuszczalnej masy całkowitej pojazdów, może nastąpić tylko w trybie art. 97 kodeksu wykroczeń, w powiązaniu z art. 61 ust. 1 p.r.d., a co za tym idzie, nie mogą być przypisane punkty karne do takiego naruszenia. Należy również zwrócić uwagę na kwotę potencjalnej kary nałożonej w taki sposób. Kodeks wykroczeń przewiduje maksymalną karę grzywny w wysokości 3000 zł, jednakże art. 96 § 1a punkt 2 Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia, przewiduje, że w postępowaniu mandatowym, w sprawach naruszeń przestrzegania obowiązków lub warunków przewozu drogowego wymienionych w załączniku nr 1 do ustawy z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym (Dz. U. z 2022 r. poz. 180 i 209), w których oskarżycielem publicznym jest właściwy organ Inspekcji Transportu Drogowego, Policji lub Straży Granicznej, – można nałożyć grzywnę w wysokości do 2000 zł.
Zatem powyższy przepis ogranicza wysokość mandatu do 2000 zł. Karę powyżej 2000 zł może nałożyć zatem tylko sąd.
Należy również zwrócić uwagę na sytuację, w której mandat za używanie pojazdu w sposób zagrażający bezpieczeństwu osoby znajdującej się w pojeździe lub poza nim, a co za tym idzie 15 punktów karnych, może zostać nałożony jako dodatkowe (drugie lub kolejne) naruszenie. Jednakże mogłoby to powodować absurdalne sytuacje, gdzie praktycznie do każdego naruszenia można byłoby dopisać jakieś zagrożenie bezpieczeństwa, co przy obecnych wartościach punktów karnych, w większości przypadków powodowałoby natychmiastową utratę prawa jazdy. W takich sytuacjach to organ nakładający mandat będzie musiał udowodnić, że faktycznie działanie sprawcy spowodowało naruszenie bezpieczeństwa, a nie tylko uznać, że tak było.
Podsumowując, nakładanie kar innych niż tylko finansowe w postaci mandatu karnego (czyli dodatkowe punkty karne), może zostać uznane za przekroczenie uprawnień kontrolującego jeżeli nie będzie w stanie wykazać rzeczywistego zagrożenia, a w przypadku, kiedy mandat wraz z punktami karnymi miałby być nałożony, a sytuacja budzi wątpliwości, to należy odmówić jego przyjęcia i skierować sprawę do sądu.
Autor:
Janusz Grzesica
Ekspert branży transportowej
