Pakiet mobilności – wszystko, co musisz wiedzieć w 2024

Pakiet mobilności – wszystko, co musisz wiedzieć w 2024

Pakiet mobilności – co to?

Pakiet mobilności to ustalenia, które wprowadzają zmiany w przepisach odnoszących się między innymi do czasu jazdy i odpoczynków kierowców, sposobu delegowania kierowców, sprawiedliwej konkurencji (czyli nic innego jak zapewniają sprawiedliwy dostęp do rynku państw Wspólnoty Unii Europejskiej) oraz tachografów.

Zamysłem Pakietu mobilności jest również poprawa warunków płacy kierowców, szczególnie w państwach, w których płaca minimalna nie jest zbyt wysoka. W lipcu 2020 roku pakiet mobilności został ogłoszony przez Parlament Europejski. Przepisy zaczęły obowiązywać dwadzieścia dni po jego ogłoszeniu, czyli 20 sierpnia 2020 roku.

Pakiet wprowadza zmiany odnoszące się do branży transportowej w aktualnie obowiązujących rozporządzeniach, m.in. 561/2006 oraz 165/2014.

Odpoczynek tygodniowy regularny

W sierpniu 2020 roku wprowadzono pierwsze zmiany, dotyczące przepisów Pakietu Mobilności. Kierowca powinien wrócić do swojego miejsca zamieszkania lub miejsca siedziby firmy, nie rzadziej, niż co 4 tygodnie. Kierowca nie może odbywać 45-godzinnych odpoczynków tygodniowych regularnych w kabinie pojazdu. Powinien odbyć taki odpoczynek w hotelu bądź miejscu do tego przystosowanym.

Pojawiła się możliwość odbycia dwóch skróconych odpoczynków tygodniowych pod rząd w transporcie międzynarodowym, trzeba jednak spełnić następujące warunki:

• oba odpoczynki tygodniowe skrócone będą wykonane poza krajem siedziby firmy lub krajem zamieszkania kierowcy;
• w czterech kolejnych tygodniach kalendarzowych muszą zostać zrealizowane przynajmniej dwa odpoczynki tygodniowe regularne i dwa odpoczynki tygodniowe skrócone;
• jeśli kierowca wykona dwa odpoczynki tygodniowe skrócone, to kolejny odpoczynek powinien być tygodniowy regularny, jednak kierowca zobowiązany jest do wykonania rekompensaty skróceń i poprzedzić ją odpoczynkiem dobowym. Odpoczynek musi odbyć w miejscu zamieszkania lub siedziby firmy.

Wydłużony czas jazdy

Kierowca może również przedłużyć czas jazdy o maksymalnie 1 lub 2 godziny jeśli wraca do bazy. W takiej sytuacji zobowiązany jest do podania przyczyny przedłużenia jazdy na wydruku z tachografu lub wykresówce. 

Taka możliwość przedłużenia jazdy dziennej w przypadku, jeśli kierowca wraca do bazy lub do miejsca zamieszkania i chce wydłużyć jazdę o 1, lub 2 godziny, wymusza na kierowcy odbycie dodatkowej przerwy trzydziestominutowej; jeśli nie zrealizowałby przerwy, pojawiłoby się wydłużenie czasu jazdy, generujące naruszenie zgodnie z obowiązującymi przepisami zawartymi w Pakiecie Mobilności. 

Konieczna jest rekompensata przedłużonego czasu jazdy wraz z odpoczynkiem co najmniej 9-godzinnym, w okresie maksymalnie trzech następnych tygodni. 

Zmiany w czasie pracy kierowców w 2023 roku na terenie Unii Europejskiej, to od jakiegoś czasu gorący temat polskich przewoźników. Transport drogowy to dziś obawy każdego przewoźnika drogowego ze względu na zaostrzenie reguł w ramach Pakietu mobilności.

Ograniczenie czasu pracy w nocy

Branża transportowa przejdzie szereg zmian i modyfikacji. Niektóre z nich dotyczą samego czasu pracy kierowców. Jedno z nich to ograniczenie, które odnosi się do zredukowania czasu pracy w nocy do 10 godzin. Nie dotyczy jak dotychczas kolejnych 24 godzin, ale zakończenia odpoczynku dobowego regularnego lub odpoczynku dobowego skróconego. Jest to korzystna zmiana, szczególnie dla niektórych przewoźników.

Baza eksploatacyjna transportu drogowego

Przedsiębiorca powinien posiadać odpowiednią powierzchnię bazy eksploatacyjnej. Zatwierdzona została ⅓ miejsc parkingowych liczby wszystkich pojazdów w firmie transportowej.

Sankcje karne branży transportowej

Zmiany pojawiające się w zakresie transportu drogowego dotyczą również nowych sankcji karnych za wykorzystanie w pojeździe lub w miejscu nieprzystosowanym do tego, regularnych tygodniowych odpoczynków, bądź dowolnych tygodniowych odpoczynków trwających ponad 45 godzin, wykorzystywanych jako rekompensata za skrócone tygodniowe okresy odpoczynku.

Zmiany w pakiecie mobilności

W lutym 2022 roku weszły w życie kolejne zmiany. Kierowca po przekroczeniu granicy państwa członkowskiego, na pierwszym miejscu postojowym, musi wprowadzić symbol państwa, do którego wjechał. W związku z zaproponowanymi przez Komisję Europejską zmianami zarówno brak wpisu związanego z przekroczeniem granicy, jak i wpisu kodu kraju na rozpoczęcie i zakończenie dnia pracy może skutkować wszczęciem procedury oceniającej reputację przedsiębiorstwa, jak również nałożeniem kar finansowych.

Diety i ryczałty

Kierowca będzie otrzymywał wynagrodzenie sektorowe adekwatne do takiego, jakie obowiązuje w danym kraju z tytułu podróży służbowych. Jeśli w danym państwie kierowcy przysługują dodatki, np. za staż to pracodawca również musi je wypłacić. Wyrównanie nie będzie obowiązywało w przypadku tranzytu oraz transportu bilateralnego (dwustronnego – czyli załadunku i rozładunku).

Pracodawca nie będzie mógł wliczać do płacy minimalnej diet i ryczałtów za nocleg. Taki brak możliwości zaliczenia należności diet i ryczałtów z tytułu podróży służbowych odnoszących się do zagranicznego wynagrodzenia jest korzystny z punktu widzenia kierowców. Cała branża polskich przewoźników podporządkowując się przepisom pakietu mobilności, poniesie większe koszty, biorąc choćby pod uwagę delegowanie kierowców. Zakres jego obowiązków zwiększy się o kontrolę poprawności zapisów przekroczenia granic przez kierowcę, a także czasu pracy, w celu poprawnego wyliczenia wynagrodzenia kierowcy.

Tranzyt

Płaca minimalna nie będzie obowiązywała w przypadku przewozów kombinowanych, wykonywanych w ramach przewozów bilateralnych, czyli np. jeśli kierowca z Polski będzie jechał do Belgii przez Niemcy, to Niemcy są tylko państwem tranzytowym i pracodawca nie musi wypłacić płacy minimalnej za pobyt w Niemczech, gdyż jest to odcinek drogi na zasadach tranzytu. W przypadku gdy kierowca będzie wykonywał transport bilateralny również pracodawca nie ma obowiązku wypłaty wynagrodzenia płacy zagranicznej obowiązującej w kraju będącym celem podróży.

Zasady wyliczania płacy zagranicznej będą obejmowały przewozy kabotażowe. Pracodawca będzie musiał wypłacić kierowcy różnicę płacy sektorowej naszego kraju i kraju wykonywania kabotaży.

Kabotaż

Kolejne zmiany pojawiły się pod koniec lutego 2022 roku. Pojazd musi raz na osiem tygodni zjechać do kraju zarejestrowania; natomiast jeśli kierowca wykona trzy operacje kabotażowe na terenie danego kraju, to przez cztery kolejne dni takie operacje zostaną wstrzymane. Zalecane zmiany odnośnie powrotu pojazdu do kraju zarejestrowania będą tylko generowały większe ilości emisji dwutlenku węgla. Kłóci się to z założeniami Europejskiego Zielonego Ładu, który chce neutralności klimatycznej. Już teraz transport jest odpowiedzialny za 24% unijnej emisji dwutlenku węgla. Zielony Ład chce zmniejszyć generowanie dwutlenku węgla do 2050 roku o 90%. Reasumując powroty kierowców, nierzadko bez ładunku, a także przestoje po wykonanym kabotażu zdają się w tym nie pomagać, a wręcz przeciwnie jeszcze tę emisję znacząco pogłębią; tak więc niektóre przepisy zmian Pakietu mobilności mają się nijak do planów, jakie zakłada Zielony Ład.

Przewozy kombinowane będą mogły zostać objęte zasadami kabotażu (warunkiem tego będzie odbycie trasy w jednym państwie Unii Europejskiej).

System IMI

Nowością dla firm transportowych jest konieczność zgłoszeń kierowców do systemu IMI, a dokładniej mówiąc Portalu zgłoszeń delegowania. Każde wykonanie kabotażu, jak również cross trade musi zostać zgłoszone przez stworzony do tego system ogólnoeuropejski. Należy również pamiętać, że kierowca powinien mieć ze sobą kopię zgłoszenia delegowania do Portalu zgłoszeń. Kopia dokumentu będzie zawierać kod QR, w którym są zawarte wszystkie potrzebne służbom kontrolującym informacje dotyczące danej operacji transportowej.

Licencja dla szerszej grupy przedsiębiorców

Największą metamorfozę przejdzie transport od 2,5 tony DMC. Będą to dość spektakularne zmiany dla tych firm, które już niedługo będą musiały spełnić wymóg uzyskania licencji transportowej, jak również uzyskać zezwolenie na wykonywanie zawodu przewoźnika. Przepisy te wejdą w życie już niedługo, bo w maju tego roku. Przyjęto jednak korzystne dla firm poprawki pozwalające firmom na wyznaczenie osoby fizycznej, która będzie pełniła obowiązki zarządzającego transportem. Będzie się to jednak odbywało na pewnych zasadach. Osobę tą będzie obowiązywał limit (maksymalnie 4 firmy, 50 pojazdów). Przedsiębiorca będzie musiał również co roku składać informacje o liczbie zatrudnionych kierowców roku poprzedniego. Wymagane będzie również od nich zabezpieczenie finansowe – na pierwszy pojazd będzie to 1800 euro, na każdy kolejny 900 euro. Przedsiębiorcy transportowi będą musieli także posiadać siedzibę firmy. W której powinni przechowywać wszystkie dokumenty, również księgi rachunkowe. Przedsiębiorcy transportu, również od 2,5 tony DMC, będą objęci przepisami wspólnych zasad (licencji i kabotażu).

Dobra reputacja

Dobra reputacja  w transporcie drogowym jest jednym z podstawowych warunków, jakie firma transportowa powinna  spełniać, aby mogła wykonywać przewozy transportowe. Na ten temat można przeczytać w naszym artykule pt. Utrata dobrej reputacji, gdzie szczegółowo są omówione aspekty dobrej reputacji w transporcie.

Tachografy piątej generacji

Kolejną zmianą, jaka wejdzie w życie, będzie wyposażenie nowo zarejestrowanych pojazdów w inteligentne tachografy drugiej generacji. Takie tachografy będą rejestrowały automatycznie moment przekroczenia granicy, wykorzystując system satelitarny.
Po ponad roku od poprzednich zmian pojawią się kolejne dotyczące inteligentnych tachografów. Dotychczas inteligentne tachografy drugiej generacji były obowiązkowe tylko w nowo zarejestrowanych pojazdach, natomiast od grudnia 2024 roku tachografy piątej generacji powinny być również zamontowane w starszych pojazdach, wykonujących transport międzynarodowy. Wymiana tachografów nie będzie dotyczyć pojazdów poruszających się jedynie po drogach krajowych. Zwiększy się również zakres kontroli na drodze z dotychczasowych 28 dni do aż 56.
Następną zmianą będzie wprowadzenie drugiej generacji inteligentnych tachografów w pojazdach, które posiadają już tachograf inteligentny, ale pierwszej generacji. Również taki tachograf będzie musiał być wymieniony na tachograf piątej generacji.

Pakiet mobilności – tachografy również w busach

Największa zmiana zapowiadana już od kilku lat, czyli obowiązkowo pojazdy od 2,5 tony DMC poruszające się w transporcie międzynarodowym będą musiały zamontować inteligentne tachografy drugiej generacji, a co za tym idzie, będą musieli stosować się do przepisów dotyczących czasu jazdy i odpoczynku kierowców.

Czyli, jeśli kierowca z Polski będzie jeździł w obrębie UE lub cross trade, to zasady płacy sektorowej danego kraju będą obowiązywały?

Zapowiadane zmiany będą najbardziej odczuwalne dla krajów właśnie takich jak Polska, gdzie wysokość płacy minimalnej nie jest zbyt wysoka w porównaniu z niektórymi państwami Unii Europejskiej. Polscy pracodawcy będą musieli wypłacać wyrównanie do płacy zagranicznej danego kraju, jeśli kierowcy przysługuje dodatek za staż, to również powinien być kierowcy wypłacony.

Podsumowując, poniżej przedstawiamy najistotniejsze zmiany związane z Pakietem mobilności:

31.07.2020 r.

• Ogłoszenie “Pakietu mobilności”.

20.08.2020 r.

• Obligatoryjny powrót kierowcy do swojego miejsca zamieszkania lub miejsca siedziby firmy, nie rzadziej, niż co 4 tygodnie.
• Zakaz odbywania regularnych 45h odpoczynków tygodniowych w kabinie pojazdu.
• Możliwość odbycia dwóch odpoczynków tygodniowych skróconych pod rząd (transport międzynarodowy), jednak pod poniższymi warunkami:
  
  1. oba odpoczynki tygodniowe skrócone będą wykonane poza granicami Polski. Nie dotyczy przewozów wykonywanych wyłącznie na terenie Polski oraz w krajach AETR;
  2. w każdych kolejnych czterech tygodniach kalendarzowych mają zostać zrealizowane przynajmniej dwa odpoczynki tygodniowe regularne i dwa odpoczynki tygodniowe skrócone;
  3. po dwóch odpoczynkach tygodniowych skróconych, kolejny odpoczynek powinien być tygodniowy regularny, jednak musi być poprzedzony rekompensatą za skrócenia i poprzedzony odpoczynkiem dobowym. Ten odpoczynek musi być odbyty w miejscu zamieszkania lub siedziby firmy .
• Możliwość przedłużenia czasu jazdy o maksymalnie 1 lub 2 godziny przy powrocie do bazy lub do domu, pojawia się jednak konieczność udokumentowania odstępstwa (wydłużenia) na wydruku z tachografu lub na wykresówce. Konieczna jest rekompensata przedłużonego czasu jazdy wraz z odpoczynkiem co najmniej dziewięciogodzinnym, w okresie maksymalnie trzech następnych tygodni. Przedłużenie czasu jazdy o 2 godziny musi być poprzedzone trzydziestominutową przerwą odbytą bezpośrednio przed rozpoczęciem tego okresu prowadzenia.

• Dodano kolejne wyłączenia pojazdów z art. 3 i 13 rozporządzenia 561/ 2006.
• Transformacja zasad przerw w załodze (kierowca pozostający w gotowości na fotelu pasażera może zaliczyć ten czas jako przerwę, pod warunkiem, że nie będzie pomagał kierowcy prowadzącemu pojazd).

• Pojawił się obowiązek oznaczania symboli państw na wykresówkach, pojawił się również obowiązek rejestracji powrotów.
• Pojawiła się opcja przerwania odpoczynku tygodniowego regularnego lub skróconego na promie lub kolei, jednak w przypadku odpoczynku regularnego trwającego 45 godzin muszą zostać spełnione określone warunki:
  • 1. podróż kierowcy na promie musi trwać co najmniej 8 godzin;
  • 2. kierowca musi mieć dostęp do kuszetki.

02.02.2022

• Kierowca na początku pierwszego postoju po przekroczeniu granicy państwa członkowskiego wprowadza symbol państwa, do którego wjechał. Postój ten odbywa się w najbliższym możliwym miejscu postoju na granicy lub po jej przekroczeniu;
• Wyrównanie do pensji sektorowej nie będzie obowiązywało w przypadku tranzytu oraz transportu bilateralnego (dwóch dodatkowych operacji, załadunku i rozładunku);
• Przerzuty między dwoma krajami wykonane przez przewoźnika, ale nie może mieć siedziby w żadnym z nich.
• Wyższe taryfikatory kar.
• Konieczność zgłaszania kierowców do systemu IMI (a dokładnie do Portalu zgłoszeń delegowania).
• Kontrola wykonywanych kabotaży, powrotu kierowców.

Kontrola płacy sektorowej.

21.02.2022

• Raz na osiem tygodni obowiązuje nakaz zjeżdżania ciężarówki do kraju zarejestrowania (konieczność udokumentowania powrotu).
• Po wykonaniu trzech operacji kabotażowych na terenie danego kraju, przez cztery dni będą wstrzymane kolejne operacje kabotażowe, tzw. colling off. (3 operacje kabotażowe w 7 dni+ 4 dni zakazu wykonywania kabotażu w tym samym kraju, tym samym pojazdem).
• Przewozy kombinowane będą mogły zostać objęte zasadami kabotażu (warunkiem będzie odbycie trasy w jednym państwie UE).

Przejazdy objęte zasadami delegowania:

• cross- trade (przerzuty pomiędzy innymi krajami niż siedziba firmy);
• kabotaż.

Przejazdy wykluczone z delegowania:

• tranzyt;
• przewozy bilateralne (dwustronne – czyli załadunek i rozładunek).

20.05.2022

• Posiadanie licencji na przewóz drogowy będzie wymagane dla pojazdów już od 2,5 tony DMC.
• Wymóg zabezpieczenia finansowego na pierwszy pojazd 1800 euro, na każdy kolejny 900 euro.
• Przedsiębiorstwa oparte o transport odbywający się za pomocą pojazdów od 2,5 tony DMC będą zobowiązane do zarejestrowania siedziby firmy.
• Przewoźnicy pojazdów od 2,5 tony DMC będą objęci przepisami wspólnych zasad (licencja i kabotaż).

20.08.2023

• Wszystkie nowo zarejestrowane pojazdy muszą być obowiązkowo wyposażone w tachografy piątej generacji. Tachografy nowego typu będą m.in. automatycznie rejestrować moment przekroczenia granicy, korzystając z systemu satelitarnego.

31.12.2024

• Zakres kontroli na drodze zostanie zwiększony do 56 dni.
• Inteligentne tachografy drugiej generacji powinny być zamontowane także w starszych pojazdach, które wykonują transport międzynarodowy i nie posiadają dotychczas tachografu czwartej generacji.

20.08.2025*

• Inteligentne tachografy drugiej generacji powinny być zamontowane także w starszych pojazdach, które posiadają tachograf inteligentny pierwszej generacji.

01.06.2026*

• Tachografy inteligentne drugiej generacji będą obowiązkowe dla pojazdów o DMC od 2,5 tony, które działają w transporcie międzynarodowym.

* pod warunkiem, że do tego czasu wejdą w życie odpowiednie przepisy oraz zostaną ukończone prace nad nowym typem tachografu.

Przydatne terminy:

Kabotaż – są to usługi transportowe wewnątrz jednego państwa UE przez zagranicznego przewoźnika (pochodzącego z innego kraju)

Cross trade – są to usługi przewożenia przez przewoźnika ładunków pomiędzy dwoma krajami, w przypadku, gdy przewoźnik nie ma siedziby w żadnym z nich

Transport bilateralny – jest to transport dwustronny, umowa bilateralna zawarta między dwoma państwami, umowy takie obowiązują również z państwami niebędącymi w UE

Transport kombinowany – transport wykorzystujący różne formy transportu