Kolejny tydzień rozpoczynamy od przybliżenia głównych treści rozporządzenia 561, a więc swoistego rodzaju vademecum każdego kierowcy. Trzeci tydzień października 2023 i trzeci bardzo ważny artykuł, który będziemy rozbierali na czynniki pierwsze.
W tym artykule dowiesz się wszystkiego na temat odpoczynków dziennych oraz odpoczynków tygodniowych kierowców. Wszelkie wytyczne w tym temacie znajdują się w artykule 8 rozporządzenia 561, który to jest wyjątkowo bogaty w treść, w porównaniu do wcześniej omawianych treści artykułów 6 i 7.
W tym artykule znajdziesz m.in.:
Odpoczynek dzienny kierowcy
Już na samym początku, bo w punkcie drugim artykułu 8, czytamy, że:
Oznacza to, że kierowca w ciągu kolejnych 24 godzin od rozpoczęcia pracy musi zrobić odpoczynek dzienny. Wyróżniamy trzy rodzaje odpoczynków dziennych, które może zrobić kierowca:
- regularny
- regularny dzielony
- skrócony
Odpoczynek dzienny regularny wynosi nieprzerwanie co najmniej 11 godzin. Można go stosować bez żadnych ograniczeń. Odpoczynek regularny dzielony także można stosować do woli tj. bez ograniczeń. Aby z niego skorzystać konieczne jest zrobienie przez kierowcę nieprzerwanego minimum 3-godzinnego odpoczynku w trakcie swojej pracy oraz minimum 9-godzinnego odpoczynku na jego koniec.
Stąd odpoczynek regularny dzielony nazywany jest odpoczynkiem 3+9. Korzystanie z tego odpoczynku sprawia, że kierowca dysponuje swobodnie swoim czasem (odpoczywa) przez okres aż 12 godzin. Sprawia to, że w kolejnych 24 godzinach od rozpoczęcia przez niego pracy pozostaje mu tylko 12 godzin do zagospodarowania w kontekście jazdy, odpoczynków, pracy innej itd. Kierowcy pracujący w załodze wykonują tylko jeden rodzaj odpoczynku. Przewidzianym dla nich odpoczynkiem jest ten trwający 9 godzin i mają możliwość stosowania go bez ograniczeń (w końcu innego odpoczynku dla nich rozporządzenie nie przewiduje w swojej treści). Tego samego nie można powiedzieć o odpoczynku skróconym, gdyż ilość jego użyć jest już ograniczona przepisowo przez następujący zapis zawarty w punkcie 4 artykułu 8 rozporządzenia 561:
Należy tutaj zwrócić uwagę na ograniczenie: “pomiędzy dwoma tygodniowymi okresami odpoczynku”. W przedostatnim artykule dot. artykułu 6 rozporządzenia 561 padało sformułowanie dotyczące wydłużenia czasu jazdy 2 razy w tygodniu. Tutaj mamy wytyczną mówiącą o 3 skróconych dziennych odpoczynkach pomiędzy odpoczynkami tygodniowymi. W związku z czym czy możliwe jest wykonanie przez kierowcę nawet 6 odpoczynków skróconych pod rząd?
Przykład:
Kierowca nie pracuje w poniedziałek, wtorek, środę i czwartek, gdyż przebywa na urlopie wypoczynkowym. Wraca do pracy w piątek i wtedy wykonuje pierwszy swój przejazd. Pracuje do środy, po czym wykonuje odpoczynek tygodniowy.
Tydzień nr 1:
poniedziałek – bez pracy (UW)
wtorek – bez pracy (UW)
środa – bez pracy (UW)
czwartek – bez pracy (UW)
piątek – praca (kierowca wykorzystuje odpoczynek dzienny skrócony 9h)
sobota – praca (kierowca wykorzystuje odpoczynek dzienny skrócony 9h)
niedziela – praca (kierowca wykorzystuje odpoczynek dzienny skrócony 9h)
Tydzień nr 2:
poniedziałek – praca (kierowca wykorzystuje odpoczynek dzienny skrócony 9h)
wtorek – praca (kierowca wykorzystuje odpoczynek dzienny skrócony 9h)
środa – praca (kierowca wykorzystuje odpoczynek dzienny skrócony 9h)
czwartek – bez pracy (wolne – odpoczynek tygodniowy)
piątek – bez pracy (wolne – odpoczynek tygodniowy)
sobota – praca (kierowca wykorzystuje odpoczynek dzienny regularny 11h)
niedziela – praca (kierowca wykorzystuje odpoczynek dzienny regularny 11h)
Na powyższym przykładzie widzimy, że kierowca wykorzystał aż 6 razy odpoczynek dzienny skrócony w ciągu 2 tygodni. Zrobił to 6-krotnie pod rząd od piątku w tygodniu nr 1 do środy w tygodniu nr 2. Należy pamiętać, że przepis mówi o możliwości zrobienia skróconego odpoczynku dziennego 3 razy pomiędzy odpoczynkami tygodniowymi, a nie 3 razy w tygodniu! Jest to niestety bardzo często popełniany błąd w firmach transportowych przy planowaniu czasu pracy kierowców. Wiedząc, że przez pierwsze 4 dni w tygodniu nr 1 kierowca przebywał na urlopie wypoczynkowym, możliwe jest zaliczenie tego czasu jako odpoczynku tygodniowego. Kolejny odpoczynek tygodniowy mamy rozpoczęty w środę (tydzień nr 2), który trwa aż do soboty (tydzień nr 2). W związku z czym pomiędzy tymi odpoczynkami tygodniowymi miało miejsce 6-krotne skorzystanie z odpoczynku dziennego skróconego – o 3 razy za dużo!
Kary za źle zrobione odpoczynki dzienne – taryfikator
Zaglądając do taryfikatorów (załączników 1, 3 i 4 ustawy o transporcie drogowym) dowiadujemy się, że przewidziane są kary za:
Skrócenie dziennego czasu odpoczynku (9 godzin) – solo i załoga
Taryfikator dla kierowcy – punkt 5.3
Taryfikator dla firmy – punkt 5.7
Taryfikator dla zarządzającego – punkt 13
Skrócenie dziennego czasu odpoczynku (11 godzin)
Taryfikator dla kierowcy – punkt 5.3
Taryfikator dla firmy – punkt 5.5:
Taryfikator dla zarządzającego – punkt 13:
Jak widzimy tanio nie jest i co gorsza już za skrócenie dłuższe niż 1 godzinę otrzymujemy jako firma karę z wagą poważnego naruszenia.
Odpoczynek tygodniowy u kierowcy
Z punktu 6 artykułu 8 rozporządzenia 561 dowiadujemy się kiedy najpóźniej kierowca musi rozpocząć okres tygodniowy:
Oznacza to, że jeżeli kierowca rozpocznie pracę w poniedziałek o godzinie 6:00, zakończy ją o 15:00, to gdyby pracował w takich samych porach w kolejnych dniach, swój odpoczynek tygodniowy musiałby rozpocząć maksymalnie po zakończonej pracy w sobotę. Ważne jest tutaj sformułowanie “sześciu okresów 24 godzinnych”. Pamiętajmy, że nie jest to jednoznaczne z 6 dniami pracy kierowcy!
Przykład
Kierowca rozpoczyna pracę w poniedziałek o 2 w nocy. Kończy ją o 11:00, czyli po 9 godzinach. Następnie kierowca odpoczywa i rozpoczyna znowu swoją pracę o 22:30 tego samego dnia. W takim dniu dochodzi do sytuacji, gdzie kierowca dwukrotnie rozpoczyna swoją pracę, ale co ważniejsze, pomiędzy rozpoczęciem miał miejsce odpoczynek 11-godzinny, który sprawia, że w tym dniu mają miejsce już dwa rozpoczęcia okresów 24-godzinnych. Pierwszy rozpoczął się o 2 w nocy i zakończył o 22, a więc w chwili, gdy zrealizowany został odpoczynek dzienny regularny. Ten czas mógłby zostać skrócony do godziny 20, pod warunkiem, że kierowca ma do dyspozycji odpoczynek dzienny skrócony (9 godzinny). Rozpoczęcie pracy o 22:30 wiąże się z rozpoczęciem drugiego okresu prowadzenia (24-godzinnego okresu o którym czytamy w rozporządzeniu 561). W związku z powyższym, gdyby kierowca już tylko raz rozpoczynał swoją pracę w kolejne dni oznaczałoby to zrobienie ostatniego “kółka” już w piątek, a nie jak to było wcześniej, jeszcze jedno w sobotę. Dlaczego? Dwa okresy 24-godzinne miały miejsce w poniedziałek, trzeci będzie we wtorek, czwarty w środę, piąty w czwartek, a więc ostatni szósty przypadnie na piątek. O 7 nie ma mowy, więc po zakończonej pracy w piątek przyjdzie kierowcy zrobić odpoczynek tygodniowy.
Rodzaje odpoczynków tygodniowych:
- odpoczynek tygodniowy regularny
- odpoczynek tygodniowy skrócony
Regularny odpoczynek musi trwać co najmniej 45 godzin, zaś skrócony co najmniej 24 godziny. Zasady robienia odpoczynków są dosyć proste i zostały opisane w punkcie 6 artykułu 8 rozporządzenia 561:
W związku z powyższym możemy wydzielić dwie grupy kierowców, tych jeżdżących po kraju i tych wykonujących przewozy międzynarodowe. Dla pierwszej grupy pamiętamy o tym, że nie możemy wykonywać po sobie odpoczynków tygodniowych skróconych, mogą one być wykonywane co najwyżej naprzemiennie zgodnie z zapisem, który mówi, że w dwóch kolejnych tygodniach mamy mieć 1 regularny i 1 skrócony lub 2 regularne, koniec. W tym miejscu pojawia się pewna kwestia, która także często utrudnia planowanie czasu pracy kierowcom. Skoro nie mogę robić 2 odpoczynków skróconych po sobie (w Polsce), to czy możliwa jest taka sytuacja opisana w przykładzie poniżej?
Przykład:
Tydzień nr 1:
Poniedziałek – kierowca pracuje od 7:00 do 15:00 (OTS*)
Wtorek – kierowca pracuje od 17:00 do 23:00 (OTS)
Środa – kierowca nie pracuje
Czwartek – kierowca pracuje od 6:00 do 14:00
Piątek – kierowca pracuje od 16:00 do 1:00 (dnia kolejnego)
Sobota – kierowca pracuje od 10:00 do 17:00 (OTS)
Niedziela – kierowca nie pracuje
Tydzień nr 2:
Poniedziałek – kierowca pracuje od 7:00 do 15:00
*OTS – odpoczynek tygodniowy skrócony
Na powyższym przykładzie widzimy wykonywaną pracę przez kierowcy w danym tygodniu. Pracował on w 5 dniach, w różnych porach. Po analizie jego pracy dostrzegamy, że wykonał trzy odpoczynki tygodniowe skrócone. Kiedy?
- Pierwszy OTS: od poniedziałku 15:00 do wtorku 17:00 – 26 godzin odpoczynku.
- Drugi OTS: od wtorku 23:00 do czwartku 6:00 – 31 godzin odpoczynku.
- Trzeci OTS: od soboty 17:00 do poniedziałku 7:00 – 38 godzin odpoczynku.
Czy jest w tym coś złego? Przecież nie mogło być dwóch skróconych odpoczynków po sobie? Pamiętaj, że przepis mówi o dwóch kolejnych tygodniach a jeżeli odpoczynków tygodniowych będzie więcej w danym tygodniu, to w razie kontroli zostanie wybrany ten najdłuższy. Z powyższych trzech najdłuższym jest odpoczynek trzeci, bo trwa aż 38 godzin.
Odpoczynek tygodniowy na przełomie tygodni
W tym miejscu przyszła pora na prawdopodobnie największe skomplikowanie tematu odpoczynków tygodniowych, bowiem co w sytuacji, gdy odpoczynek kierowcy rozpocznie się np. w sobotę o 21:00 a zakończy we wtorek? Czy powinniśmy zaliczyć wtedy 27 godzin odpoczynku do tygodnia, w którym on się rozpoczął a w niedziele o 0:00 zrobić magiczne odcięcie i liczyć od początku ten sam odpoczynek dla nowego tygodnia? Absolutnie nie. Co więcej warto pamiętać, że tymi odpoczynkami tygodniowymi na przełomie tygodni można w pewien sposób żonglować. Jak? Odpowiedź w punkcie 9 artykułu 8 rozporządzenia 561:
W związku z powyższym, gdyby założyć że nasz kierowca przed tygodniem nr 1 i rozpoczęciem pracy o godzinie 7:00 (w nawiązaniu do wcześniejszego przykładu), miał odpoczynek tygodniowy, to znaczy rozpoczął się on przed 1 tygodniem i zakończył najpóźniej przed rozpoczęciem pracy w poniedziałek, to wtedy można odpoczynek tygodniowy skrócony 38 w wymiarze przenieść na kolejny tydzień. W końcu dla tygodnia pracy już odpoczynek mam – z zeszłego tygodnia, zgodnie z punktem 9 powyżej. To określenie odpoczynków tygodniowych jest niezwykle istotne.
Odpoczynki tygodniowe dla kierowców wykonujących przewozy międzynarodowe
Wróćmy teraz do naszej drugiej grupy, która związana jest z przewozami międzynarodowymi. Tutaj przepis od 20 sierpnia 2020 roku jest dla nas przychylniejszy. Dlaczego? Bowiem Ci kierowcy mogą robić odpoczynki skrócone tygodniowe dwa razy pod rząd. Dla nich przepis wygląda nieco inaczej, bowiem odwołuje się do czterech kolejnych tygodni, a nie do dwóch, jak to było w pierwszym przykładzie (grupie kierowców wykonujących tylko przewozy krajowe).
Przykład:
- Kierowca wyjeżdża z PL i wykonuje sześć 24-godzinnych okresów pracy, po ostatnim robi odpoczynek tygodniowy skrócony 24 godziny w Niemczech.
- Kierowca przez kolejne sześć 24-godzinnych okresów pracy wykonuje przewozy międzynarodowe. Tym razem po ostatnim okresie robi odpoczynek tygodniowy skrócony 24 godzinny we Francji.
- Kierowca przez kolejne sześć 24-godzinnych okresów pracy wykonuje przewozy międzynarodowe. Po maksymalnie szóstym okresie kolejny odpoczynek tygodniowy musi być zrealizowany w Polsce!
Powyższy obowiązek zapisany jest w punkcie 8a artykułu 8 rozporządzenia 561:
Oczywiście w praktyce bywa z tym różnie. Na to też znalazł się odpowiedni zapis, tym razem w punkcie 8:
Oznacza to, że kierowca nie może odpoczynków tygodniowych regularnych wykonywać w kabinie pojazdu, który na co dzień prowadzi. Ewentualne kary są ogromne! Jeżeli już kierowca wykonuje odpoczynek tygodniowy regularny, to musi być to w odpowiednim miejscu, najlepiej hotelu, który jest wystarczająco wyposażony (łóżko i sanitaria). Pamiętajmy o prowadzeniu odpowiedniej dokumentacji w tym temacie.
Rekompensata za odpoczynki tygodniowe skrócone
Korzystanie z odpoczynków tygodniowych skróconych wiąże się z obowiązkiem ich rekompensowania przez firmy transportowe. Oznacza to, że brakujący czas do regularnego odpoczynku tygodniowego (45 godzin) musimy kierowcy zwrócić w określonym terminie i w określony sposób. Wytyczne w tym zakresie znajdują się w punkcie 6b artykułu 8 rozporządzenia 561:
Bardzo ważne: jednorazowo, a więc na możliwości oddawania kierowcy brakującego czasu na raty. Jeżeli w danym tygodniu skorzystał z odpoczynku tygodniowego skróconego w wymiarze 40 godzin, to brakujące 5 godzin muszę oddać jednorazowo. Nie może to być czas wliczony w inny odpoczynek dzienny lub tygodniowe, ale może być jego częścią. Gdybyśmy zatem chcieli oddać kierowcy powyższe 5 godzin, to wystarczy, że zorganizujemy kierowcy pracę w taki sposób, aby np. odpoczynek dzienny po niej trwał 16 godzin, zamiast standardowych 11 godzin – odpoczynku regularnego dziennego. Gdyby kierowca miał do dyspozycji odpoczynek skrócony dzienny (9 godzin), wtedy ostateczny czas odpoczynku dziennego z rekompensatą wyniósłby 14 godzin, zgodnie z punktem 7 artykułu 8 rozporządzenia 561:
Kolejną ważną informacją przy rekompensowaniu jest czas w którym mamy to zrobić, a więc do końca maksymalnie trzeciego tygodnia. Oznacza to, że jeżeli kierowca wykonałby odpoczynek w środę (tydzień nr 1), to oddanie godzin musi nastąpić maksymalnie do końca niedzieli (tydzień nr 4).
Kierowcy wykonujący międzynarodowe przewozy, którzy korzystają z 2 odpoczynków tygodniowych skróconych poza granicami kraju zatrudniania (Polska) wykonują rekompensatę przy najbliższym odpoczynku tygodniowym regularnym
Powyższe zapisy w pewien sposób faworyzują system pracy: trzy na jeden, gdyż możemy organizować kierowcy pracę poza granicami kraju z odpoczynkami 24-godzinnymi i co trzy tygodnie organizować im zjazd do Polski, gdzie oddamy brakujące 2x 21 godzin do pełnego odpoczynku regularnego tygodniowego.
Kary za źle zrobione odpoczynki tygodniowe – taryfikator
W taryfikatorah za źle (lub brakujące) odpoczynki tygodniowe zostały przygotowane niemałe kary finansowe. Naruszenia za które odpowiadamy:
Skrócenie tygodniowego czasu odpoczynku (24 godziny)
Taryfikator dla kierowcy – punkt 5.4:
Taryfikator dla firmy – punkt 5.9:
Skrócenie tygodniowego czasu odpoczynku (45 godzin)
Taryfikator dla kierowcy – punkt 5.4:
Taryfikator dla firmy – punkt 5.8:
Przekroczenie 6. okresów 24-godz. prowadzenia pomiędzy odpoczynkami tygodniowymi
Taryfikator dla firmy – punkt 5.10:
Jeżeli nie miałaś/miałeś okazji zapoznać się z wcześniejszymi artykułami na temat rozporządzenia 561, to koniecznie kliknij w link poniżej i nadrób zaległości:
Za tydzień kolejny artykuł z tej serii. Tym razem weźmiemy na ruszt artykuł 9, a więc porozmawiamy o przeprawach promowych i kolejowych.
Potrzebujesz pomocy?
Skontaktuj się z naszym działem Pomocy Technicznej:
Zadzwoń: 32 70 70 440
Napisz: biuro@tachospeed.pl
