W ostatnich artykułach pisaliśmy o kontrolach Inspekcji Transportu Drogowego i najpopularniejszych karach, które są nakładane na kierowcę, firmę i zarządzającego transportem. Teraz przybliżymy tematykę raportów kontrolnych czasu pracy, czyli zestawieniu pięciu kar, które mogą się nam przydarzyć. Nam, czyli kierowcy i firmie transportowej, bo to właśnie dla nich zostały przewidziane kary w taryfikatorze. Możemy zatem łatwo zauważyć, że jednostka w postaci zarządzającego jest tutaj pominięta.
W tym artykule przeczytasz o:
W raporcie kontrolnym czasu pracy wyróżniamy pięć naruszeń za które przewidziano odpowiednie kary:
- Przekroczenie tygodniowego wymiaru czasu pracy (48 godzin, średnio),
- Przekroczenie tygodniowego wymiaru czasu pracy (60 godzin),
- Przekroczenie dobowego czasu pracy (10 godzin, praca w nocy),
- Skrócenie obowiązkowej przerwy w pracy (6-9 godzin),
- Skrócenie obowiązkowej przerwy w pracy (9 godzin).
Zaczynamy od omówienia pierwszej z kar, czyli przekroczenia tygodniowego wymiaru czasu pracy (48 godzin, średnio). Naruszenie to ma swoje podwaliny w artykule 12 ustawy o czasie pracy kierowców, a dokładnie w punkcie pierwszym tego artykułu, który to brzmi:
1. Tygodniowy czas pracy kierowcy, łącznie z godzinami nadliczbowymi, nie może przekraczać przeciętnie 48 godzin w przyjętym okresie rozliczeniowym nieprzekraczającym 4 miesięcy.
Załącznik nr 3 ustawy o transporcie drogowym, czyli kary dla przedsiębiorstwa za to naruszenie:
Zasady wyliczania – czyli jak sprawdzić czy jest kara?
Wskaźnik tygodni
Każdy tydzień roboczy to taki, który ma 5 dni roboczych. Każdy dzień roboczy, który współtworzył pełnego tygodnia roboczego jest traktowany jako 0,2 tygodnia roboczego. Jeżeli weźmiemy pod lupę np. lipiec 2023 roku, to składa się on z 4 pełnych tygodni i jednego dnia roboczego (poniedziałek 31 lipca). W związku z tym dostaniemy wskaźnik 4,2.
1 + 1 + 1 + 1 + 0,2 = 4,2
Średnia pracy na tydzień
Aby wyliczyć średnią ilość godzin pracy w tygodniu musimy podzielić czas pracy kierowcy przez wskaźnik powyżej.
Przykład 1
Jeżeli kierowca pracował w danym miesiącu 172 godziny, a norma godzinowa dla ów miesiąca (np. dla lipca 2023 r.) wynosiła 168 godzin, to mamy następujące wyliczenia:
172 godziny / 4,2 = 40,95 godziny
Czyli:
40 godzin i 57 minut, bo 0,95 godziny to 57 minut (0,95*60=57)
40h 57 min < 48h
Zgodnie z powyższym mamy 7 godzin i 3 minuty swoistego rodzaju zapasu do 48 godzin pracy tygodniowo.
Przykład 2
Kierowca pracował 204 godziny w miesiącu, którego norma wynosiła 152 godziny (np. kwiecień 2023). W związku z tym jego wyliczenie średniej pracy na tydzień będzie wyglądało następująco:
Kwiecień ma 4 pełne tygodnie bez „luźnych” dni roboczych, więc wydawać by się mogło, że wskaźnik będzie wynosił 4. Musimy pamiętać, że w kwietniu 2023 w dniu 10.04 mieliśmy święto, w związku z tym wskaźnik wynosi 3,8. Trzy pełne tygodnie i 4 dni robocze:
1 + 1 + 1 + 0,2 + 0,2 + 0,2 + 0,2 =3,8
204 / 3,8 = 53,68 godziny
Czyli:
53 godziny i 41 minut, bo 0,68 godziny to 41 minut (0,68*60=41)
Mamy tutaj przekroczenie tygodniowego czasu pracy o średnio 5 godzin i 41 minut (53h 41min – 48h = 5h 41 min). Kary nakładane są dla poszczególnych tygodni i przekroczeń w tych tygodniach dla danego okresu rozliczeniowego, stąd niezbędne jest analizowanie każdego tygodnia indywidualnie.
Warto tutaj zauważyć, że w sytuacji przekroczenia tygodniowego czasu pracy, gdy niemożliwe jest jego przedłużenie do 60 godzin, kary o czas od 8 godzin zaczynają być dla nas niezwykle dotkliwe, gdyż pojawiają się wtedy w taryfikatorze kary z wagą PN i BP.
Pamiętajmy, że pod skrótem PN kryje się poważne naruszenia, zaś pod skrótem BPN mamy bardzo poważne naruszenie. Ich występowanie wiąże się z możliwym wszczęciem procedury oceny dobrej reputacji.
Jeżeli jeszcze nie miałaś/miałeś okazji o tym poczytać, to odsyłam Cię do naszego artykułu eksperckiego na ten temat, link poniżej.
Za to naruszenie kierowcy mogą liczyć na karę tylko w przypadku niepozostania w stosunku do pracy ze swoim pracodawcą, gdyż taryfikator tylko tych bez stosunku pracy wskazuje do ukarania.
Załącznik nr 1 ustawy o transporcie drogowym, czyli kary dla kierowcy za to naruszenie:
Kluczowe w powyższym opisie kary jest powołanie na artykuł 26c ustawy o czasie pracy kierowców i ustępu 1 oraz 2, które to mówią, że:
1. Tygodniowy czas pracy nie może przekraczać przeciętnie 48 godzin w przyjętym okresie rozliczeniowym nieprzekraczającym 4 miesięcy.
2. Tygodniowy czas pracy, o którym mowa w ust. 1, może być przedłużony do 60 godzin, jeżeli średni tygodniowy czas pracy nie przekroczy 48 godzin w przyjętym okresie rozliczeniowym nieprzekraczającym 4 miesięcy.
Kluczowe tutaj jest to, że artykuł 26c wchodzi w skład rozdziału 3a ustawy o czasie pracy kierowców, a więc kierowców niepozostających w stosunku pracy.
Drugą karą, za którą firma i kierowca może spodziewać się naruszenia jest przekroczenie tygodniowego wymiaru czasu pracy (60 godzin). Naruszenie to dość podobnie do wcześniejszego dotyczy przekroczenia średniotygodniowego czasu pracy, gdy możliwe było jego wydłużenie do 60 godzin zgodnie z artykułem 12 ustawy o czasie pracy kierowców, a dokładnie z punktem drugim ów artykułu, który stanowi:
2. Tygodniowy czas pracy, o którym mowa w ust. 1, może być przedłużony do 60 godzin, jeżeli średni tygodniowy czas pracy nie przekroczy 48 godzin w przyjętym okresie rozliczeniowym nieprzekraczającym 4 miesięcy.
W przypadku powstania tego naruszenia przedsiębiorstwo transportowe będzie karane z punktu 5.16 załącznika 3 ustawy o transporcie drogowym. Kary za to naruszenie kształtują się następująco:
Podobnie jak do wcześniejszego naruszenia i tutaj mamy możliwość wystąpienia kar z wagą PN i BPN. Kierowco za to wykroczenie karani są także z punktu 5.6 załącznika 1 do ustawy o transporcie drogowym. Dla utrwalenia poniżej jeszcze raz zestawienie kar dla kierowców za ten występek:
Pora na omówienie naruszenia, które w mojej ocenie pojawia się najczęściej na raporcie kontrolnym czasu pracy, a mianowicie chodzi o naruszenie pt.: przekroczenie dobowego czasu pracy (10 godzin, praca w nocy). Genezę powstawania tego naruszenia odnajdujemy już na samym początku ustawy o czasie pracy kierowców, bo w artykule 2. W punkcie 6a czytamy:
pora nocna – okres czterech godzin pomiędzy godziną 00:00 i godziną 07:00; definicję pory nocnej zawartą w tym przepisie stosuje się wyłącznie do celów ustalania czasu pracy
Zgodnie z powyższym zapisem, to w interesie firm transportowych jest określenie i zapisanie obowiązującej wewnątrzzakładowo pory nocnej z określonego zakresu. Jest to niezbędne do późniejszej analizy potencjalnych naruszeń, których powstawania szczegółowo określa artykuł 21 ustawy o czasie pracy kierowców i brzmi następująco:
W przypadku gdy praca jest wykonywana w porze nocnej, czas pracy kierowcy nie może przekraczać 10 godzin między dwoma kolejnymi okresami dziennego odpoczynku albo dziennego i tygodniowego okresu odpoczynku.
Powyższy przepis mocno się zmienił wraz z wdrożeniem drugiego Pakietu Mobilności w lutym 2022 roku. Jak czytamy, jego aktualne brzmienie dotyczy wyłącznie okresów pomiędzy odpoczynkami, a nie tak, jak to było wcześniej, do całej doby pracowniczej. Jest to ogromne ułatwienie w pojmowaniu, praktykowaniu i zwyczajnym przekazywaniu wiedzy oraz stosownych praktyk w tym temacie każdemu zainteresowanemu.
Przykład
W firmie XYZ przyjęto, że pora nocna, zgodnie z ustawą o czasie pracy kierowców, jest zawarta w przedziale 1:00 – 5:00. Zatrudniony w firmie kierowca rozpoczął pracę o godzinie 4:30 i zakończył ją w tym samym dniu o godzinie 19:00. W czasie swojego dnia pracy kierowca poruszał się pojazdem powyżej 3,5 tony przez okres 10 godzin oraz wykonywał pracę inną przez jedną godzinę. Resztę swojego czasu poświęcił na postoje.
Czy zgodnie z powyższą treścią kierowca popełnił naruszenie związane z przekroczeniem 10godzin pracy w nocy?
Przede wszystkim należy zwrócić uwagę, że nasz kierowca rozpoczął pracę o godzinie, która znajduje się w zakresie pory nocnej ustalonej na potrzeby ustawy o czasie pracy kierowców, a to oznacza, że konieczne będzie restrykcyjne pilnowanie jego czasu pracy do kolejnego odpoczynku.
Skoro jego jazda trwała przez okres 10 godzin, to już mamy wykorzystany maksymalny limit pracy pomiędzy odpoczynkami, w sytuacji, gdy „zahaczyliśmy” o porę nocną. Dodając do tego godzinę pracy innej, otrzymujemy wynik pracy na poziomie 11 godzin. Do tego należy pamiętać o przepisach Kodeksu Pracy, w tym przypadku o artykule 134, gdyż kierowca wykonywał pracę powyżej 6 godzin, w związku z czym przysługuje mu 15 min przerwy zaliczanej do sumy czasu pracy. Ostatecznie otrzymujemy sumę czasu pracy w wysokości 11 godzin i 15 minut. To niestety więcej niż 10 godzin, więc możemy spodziewać się kary. Jakiej?
Załącznik nr 3 ustawy o transporcie drogowym, czyli kara dla przedsiębiorstwa:
Warto zauważyć, że za to naruszenie ustawodawca nie przewidział żadnej kary dla kierowcy. Całą odpowiedzialność finansową za ten występek ponosi wyłącznie przedsiębiorstwo transportowe. Co ciekawe, za przekroczenie powyżej 1 godziny ponad obowiązuje 10 godzin pracy, mamy karę z wagą PN – poważnym naruszeniem.
W naszym przypadku, za pracę na poziomie 11 godzin i 15 minut właśnie tą karę byśmy otrzymali, a w zasadzie otrzymałby nasz kierowcą, a więc mandat w wysokości 100 zł za przekroczenie dopuszczalnego dobowego 10-godzinnego czasu pracy, jeżeli praca jest wykonywana w porze nocnej o czas od 1 godziny do mniej niż 3 godzin.
W ten oto sposób przechodzimy do dwóch ostatnich kar z prezentowanych pięciu. Dotyczą one skrócenia obowiązkowej przerwy w pracy, gdy ta wynosi od 6 do 9 godzin i powyżej 9 godzin. Są bezpośrednio związane z artykułem 13 ustawy o czasie pracy kierowców, którego to zapis brzmi następująco:
1. Po sześciu kolejnych godzinach pracy kierowcy przysługuje przerwa przeznaczona na odpoczynek w wymiarze nie krótszym niż 30 minut, w przypadku gdy liczba godzin pracy nie przekracza 9 godzin oraz w wymiarze nie krótszym niż 45 minut, w przypadku gdy liczba godzin pracy wynosi więcej niż 9 godzin. Przerwa może być dzielona na okresy krótsze trwające co najmniej 15 minut każdy, wykorzystywane w trakcie sześciogodzinnego czasu pracy lub bezpośrednio po tym okresie.
2. Przerwy, o których mowa w ust. 1, ulegają skróceniu o przerwę w pracy trwającą 15 minut, którą pracodawca jest obowiązany wprowadzić, jeżeli dobowy wymiar czasu pracy kierowcy wynosi co najmniej 6 godzin.
Powyższy zapis wydawać się może mocno rozbudowany, choć w rzeczywistości taki nie jest. Przede wszystkim kluczowe jest tutaj ustalenie sumy czasu pracy, a więc tego, ile kierowca prowadził pojazd, wykonywał pracy innej, miał postojów do 15 min i jeśli pracował powyżej 6 godzin, to pamiętamy o wzięciu pod uwagę przerwy śniadaniowej wynoszącej 15 minut i zaliczanej do sumy czasu pracy zgodnie z artykułem 134 Kodeksu pracy. Gdy to już mamy, to wtedy odnosimy się do artykułu 13 ustawy o czasie pracy kierowców. Kryteria oszacowania odpowiedniej przerwy są 3 – wszystkie zależne od sumy czasu pracy, bowiem:
- Czas pracy poniżej 6 godzin -> przerwa nie przysługuje
- Czas pracy powyżej 6 godzin i poniżej 9 godzin -> przerwa 30 minut
- Czas pracy powyżej 9 godzin -> Przerwa 45 minut
Ważne jest, aby powyższa przerwa (gdy jest zasadna) rozpoczęła się maksymalnie w 6 godzinie pracy kierowcy. Pamiętamy też, że może być dzielona na przerwy trwające minimum 15 minut.
Taryfikator za to naruszenie przewiduje również kary pieniężne wyłącznie skierowane do przedsiębiorstwa transportowego, dlatego naruszenia z tego tytułu znajdziemy wyłącznie w załączniku nr 3 ustawy o transporcie drogowym, czyli karami dla firmy. Wygląda to następująco:
Powyższe kary obowiązują, gdy nasz kierowca pracował powyżej 6 godzin, ale poniżej 9 godzin i nie zrobił odpowiedniej przerwy, czyli przerwy trwającej 30 minut. Warto tutaj zauważyć, że ponownie jak wcześniej, pomimo niskich wartościowo kar (złotówkowo) mamy do czynienia z poważnymi i bardzo poważnymi wagami naruszeń, gdy przerwa ta będzie zrobiona w sposób nieodpowiedni. Zgodnie z zapisami w taryfikatorze z naruszeniami, które mają wagę spotykamy się, gdy zrobimy przerwę za krótką od 10 minut wzwyż.
W przypadku niezrobienia odpowiednio przerwy 45 minutowej, gdy kierowca pracował powyżej 9 godzin, również mamy kary, których wagi są poważne lub bardzo poważne:
Pod kątem wysokości mandatu nie dostrzegamy różnicy. Jedyna różnica jest w czasie brakującym do zakwalifikowania odpowiedniej przerwy. Tutaj od brakujących 15 minut możemy liczyć na karę 100 zł i PN.
Przepis dotyczący niezrobienia odpowiednich przerw, o których mowa w ustawie o czasie pracy kierowców, jest często pomijany lub mylony z przerwami, które spotykamy w rozporządzeniu 561, czyli tymi, które winny powstać w sytuacji prowadzenia pojazdu powyżej 4,5 godziny. Należy pamiętać, że w artykule 27 ustawy o czasie pracy kierowców, a dokładnie w punkcie 4 mamy taki zapis:
Do kierowców, którzy wykorzystali przerwy w prowadzeniu pojazdu przeznaczone na odpoczynek, zgodnie z art. 7 rozporządzenia (WE) nr 561/2006 i art. 7 ust. 1 i 2 Umowy AETR, nie stosuje się przerwy, o której mowa w art. 13 ust. 1.
Zgodnie z powyższym, jeżeli kierowca pracował np. ponad 9 godzin, z czego prowadził pojazd przez 6 godzin, to nie musi robić przerwy 45 minutowej po 4,5 godzinach jazdy (lub dzielonej) i 45 minut przerwy wynikającej z artykułu 13 ustawy o czasie pracy kierowców. Wystarczy bowiem jedna przerwa, ale odpowiednio zrobiona, aby nie pojawiły się naruszenia. Odpowiednio, to znaczy, maksymalnie po 4,5 godzinach prowadzenia pojazdu i w okresie max 6 godzin czasu pracy (jak mówi UOCPK), wtedy naruszenia nie powstaną.
Dla przypomnienia poniżej umieszczam treść artykułu 7 rozporządzenia 561:
Po okresie prowadzenia pojazdu trwającym cztery i pół godziny kierowcy przysługuje ciągła przerwa trwająca co najmniej czterdzieści pięć minut, chyba że kierowca rozpoczyna okres odpoczynku.
Przerwę tę może zastąpić przerwa długości co najmniej 15 minut, po której nastą przerwa długości co najmniej 30 minut, rozłożone w czasie w taki sposób, aby zachować zgodność z przepisami akapitu pierwszego.
Nie mam programu Tachospeed Expert a chce sprawdzić tu i teraz naruszenia moich kierowców – co zrobić?
Jeżeli chcesz sprawdzić, czy Twoi kierowcy popełniają jakiekolwiek naruszenia a nie masz naszego oprogramowania Tachospeed Expert, to możesz kliknąć w poniższy link i po wrzuceniu pliku / plików w formacie .ddd swoich kierowców sprawdzić powstałe naruszenia.
Link do strony, gdzie poznasz naruszenia kierowców – Tachospeed Online
Na podanej stronie istnieje możliwość zarówno rejestracji i systematycznego sprawdzania/archiwizowania naszych plików cyfrowych, a także opcja wygenerowania jednorazowego raportu kontrolnego z pliku .ddd.
Jeżeli posiadasz program Tachospeed Expert, to możesz sam sprawdzić naruszenia czasu pracy swoim kierowcom. Jak to zrobić? Kliknij w link poniżej a zostaniesz przeniesiony do naszej instrukcji dotyczącej programu:
Instrukcja obsługi programu Tachospeed Online – raport kontrolny czasu pracy
Dodatkowo, jak zwykle, umieszczam odwołania do pełnych treści użytych w artykule dokumentów.
– Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004r. o czasie pracy kierowców:
– Ustawa z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym:
– Rozporządzanie 561/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 15 marca 2006
Gdybyś miała/miał ochotę zobaczyć wcześniejsze webinary lub filmy przedstawiające funkcjonalność oprogramowania Tachospeed Expert, to zapraszam do naszego kanału w serwisie Youtube. Link do kanału poniżej:
Kanał Tachospeed w serwisie YouTube
Potrzebujesz pomocy?
Skontaktuj się z naszym działem Pomocy Technicznej:
Zadzwoń: 32 70 70 440
Napisz: biuro@tachospeed.pl
