Planowanie tras w branży transportowej to wyzwanie, w którym nie wszystko da się przewidzieć. Wypadki na drodze, nagłe objazdy czy niekorzystne warunki pogodowe mogą znacząco wpłynąć na czas prowadzenia pojazdu. W wyjątkowych okolicznościach możliwe jest wydłużenie jazdy, ale warunkiem skorzystania z tego prawa jest ścisłe przestrzeganie przepisów dotyczących czasu pracy kierowców. Jakie są dopuszczalne normy czasu jazdy dziennego i tygodniowego? Kiedy kierowca może legalnie wydłużyć czas prowadzenia pojazdu, a kiedy grożą za to wysokie kary? W tym artykule przyjrzymy się kluczowym regulacjom oraz konsekwencjom ich nieprzestrzegania, aby pomóc przedsiębiorstwom transportowym uniknąć kosztownych błędów.
Spis treści:
Przedłużenie czasu prowadzenia pojazdu – jak robić to zgodnie z przepisami i dbać o bezpieczeństwo?
Organizacja pracy kierowców niewątpliwie nie należy do najprostszych zadań. Zdarza się, że nawet krótka trasa może przeciągnąć się znacząco w czasie dezorganizując nam tym samym cały dzień. Wynika to z wielu czynników na które nie mamy wpływu. Wypadki na drogach, remonty i konieczne objazdy dokładające dodatkowych kilometrów na trasie, warunki pogodowe, czy problemy techniczne pojazdu to tylko niektóre z możliwych do napotkania problemów jeszcze przed planowanym załadunkiem, bądź rozładunkiem.
To wszystko składa się na czas, który w przypadku pracy kierowcy jest odpowiednio uregulowany względem każdej z aktywności, jakie tylko jest w stanie zarejestrować tachograf cyfrowy. Zatem jak możesz wydłużyć czas pracy kierowcy korzystając ze stosunkowo nowych przepisów jakie przyniósł nam z sobą Pakiet Mobilności oraz co zrobić, kiedy tej jazdy będzie za dużo, aby zminimalizować konsekwencje w przypadku kontroli na drodze lub w samym przedsiębiorstwie?
Wielu przewoźników oraz kierowców nadal ma pytania dotyczące właściwego zastosowania przepisów w przewozach krajowych. Aby uporządkować wiedzę i uniknąć błędów podczas kontroli, zapraszamy do udziału w szkoleniu z przepisów czasu pracy kierowców, prowadzonym przez ekspertów z wieloletnim doświadczeniem w branży transportowej.
Czas pracy kierowców – kluczowe zasady i wyjątkowe okoliczności wpływające na jego długość
Najważniejszym dokumentem, który reguluje maksymalny czas jazdy kierowcy jest ROZPORZĄDZENIE (WE) nr 561/2006 PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY z dnia 15 marca 2006 r. w sprawie harmonizacji niektórych przepisów socjalnych odnoszących się do transportu drogowego oraz zmieniające rozporządzenia Rady (EWG) nr 3821/85 i (WE) 2135/98, jak również uchylające rozporządzenie Rady (EWG) nr 3820/85. Znamy je po prostu pod nazwą: rozporządzenie 561. To właśnie w artykule 6 tego dokumentu znajdziemy wytyczne dotyczące maksymalnego dziennego, tygodniowego i dwutygodniowego czasu jazdy, mianowicie:
1. Dzienny czas prowadzenia pojazdu nie może przekroczyć 9 godzin.
Jednakże dzienny czas prowadzenia pojazdu może zostać przedłużony do nie więcej niż 10 godzin nie częściej niż dwa razy w tygodniu.
2. Tygodniowy czas prowadzenia pojazdu nie może przekroczyć 56 godzin i nie może skutkować przekroczeniem maksymalnego tygodniowego czasu pracy ustalonego w dyrektywie 2002/15/WE.
3. Łączny czas prowadzenia pojazdu w ciągu dwóch kolejnych tygodni nie może przekroczyć 90 godzin.
4. Dzienny i tygodniowy czas prowadzenia pojazdu obejmuje cały czas prowadzenia pojazdu na terytorium Wspólnoty lub państwa trzeciego.
5. Kierowca zapisuje jako inną pracę cały czas określony w art. 4 lit. e), a także cały czas spędzony na prowadzeniu pojazdu używanego do działalności zarobkowej nieobjętej zakresem stosowania niniejszego rozporządzenia oraz zapisuje wszelkie okresy gotowości określone w art. 3 lit. b) dyrektywy 2002/15/WE zgodnie z art. 34 ust. 5 lit. b) ppkt (iii) rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 165/2014. Zapisu tego dokonuje się ręcznie na wykresówce, na wydruku lub przy użyciu funkcji ręcznego wprowadzania danych do urządzenia rejestrującego.
Odpoczynek tygodniowy a zasady liczenia czasu pracy kierowcy zawodowego
W powyższym artykule pojawia nam się istotne słowo tj. tydzień. Według tego samego rozporządzenia, za tydzień uważa się:
„tydzień” oznacza okres od godz. 00.00 w poniedziałek do godz. 24.00 w niedzielę;
Jest to istotna informacja, bowiem kierowca mający np. urlop wypoczynkowy w poniedziałek i wtorek, który przyjdzie do pracy w środę nie ma liczonego tygodnia właśnie od środy, do kolejnej środy, czyli od pierwszego dnia pracy, co często bywa źle interpretowane w przedsiębiorstwach transportowych. Tydzień, czyli po prostu okres od poniedziałku do niedzieli. Z punktu 1 dowiadujemy się, że maksymalny dopuszczalny czas jazdy wynosi 9 godzin. Punkt 2 pozwala na wydłużenie czasu jazdy dwa razy w tygodniu o maksymalnie 1 godzinę. Tutaj także kryje się niewielka pułapka. Jeżeli kierowca będzie prowadził pojazd w danym dniu przez okres 9 godzin i 2 minuty, oznacza to, że w tym dniu wykorzystał już jedno z dwóch możliwych wydłużeń jazdy o 1 godzinę. Nie należy tych 2 minut jakkolwiek “wycinać” (czy też odejmować) od 2 dostępnych godzin w tygodniu związanych z wydłużeniem jazdy i rozdzielać sobie ten czas na więcej niż 2 dni w danym tygodniu do spożytkowania. Nawet 1 minuta jazdy powyżej 9 godzin jazdy sprawia, że kierowca wykorzystuje jedno z dwóch dopuszczalnych wydłużeń jazdy.
Niezwykle istotne są także zapisy związane z punktem 2 i 3 artykułu 6 rozporządzenia 561, bowiem określają nam maksymalny czas jazdy zarówno w tygodniu jak i podczas dwóch tygodni. Jeżeli kierowca wykorzysta 56 godzin jazdy w danym tygodniu, oznacza to, że wykorzystał maksymalne maksimum swojego czasu prowadzenia. Dlaczego? Kierowca może kolejno rozpocząć sześć 24-godzinnych okresów w których musi wyrobić się ze swoją pracą i wykonać odpowiedni odpoczynek dzienni. Jeżeli pracowałby kolejne 6 dni od poniedziałku i wykorzystałby dwukrotnie dostępne wydłużenie jazdy, jego plan pracy pod kątem samej jazdy mógłby wyglądać następująco:
- poniedziałek – 9 godzin jazdy
- wtorek – 10 godzin jazdy
- środa – 9 godzin jazdy
- czwartek – 9 godzin jazdy
- piątek – 9 godzin jazdy
- sobota – 10 godzin jazdy
Razem: 56 godzin jazdy.
Należy pamiętać, że taka sama sytuacja pod kątem organizacji czasu jazdy nie może mieć miejsca w kolejnym tygodniu. Oznaczałoby to powiem, że suma czasu jazdy w dwóch kolejnych tygodniach wyniesie 112 godzin (2×56 godzin), a to o 22 godziny za dużo względem punktu 3 artykułu 6 rozporządzenia 561!
Link do pełnej treści rozporządzenia 561:
https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/PDF/?uri=CELEX:02006R0561-20200820
Konsekwencje finansowe przekroczenia czasu pracy kierowcy – taryfikator mandatów za naruszenie czasu jazdy dziennej
Za niedozwolone przedłużenie czasu prowadzenia odpowiada finansowo zarówno kierowca jak i przedsiębiorstwo transportowe. Informacje na temat wysokości mandatów znajdziemy w ustawie o transporcie drogowym, a dokładnie w załącznikach 1 i 3. Załącznik 1 prezentuje kary dla kierowcy, zaś załącznik 3 kary dla firmy. Zacznijmy od kar dla kierowcy. Prezentuje się to w następujący sposób:
5.1. Przekroczenie maksymalnego dziennego czasu prowadzenia pojazdu:
1) o czas do 1 godziny – 50 zł
2) za każdą następną rozpoczętą godzinę – 100 zł
5.5. Przekroczenie tygodniowego czasu prowadzenia pojazdu o czas powyżej:
30 minut do 2 godzin oraz za każdą następną rozpoczętą godzinę – 50 zł
W przypadku taryfikatora dla kierowcy na pierwszy rzut oka nie wygląda to jakoś strasznie. Dodatkowo w przypadku wystąpienia naruszeń nie mają one żadnej wagi. Sytuacja zmienia się, kiedy zobaczymy na taryfikator dla przedsiębiorstwa:
5.1. Przekroczenie dziennego czasu prowadzenia pojazdu powyżej 9 godzin w sytuacji, gdy kierowca dwukrotnie w danym tygodniu wydłużył jazdę dzienną do 10 godzin:
1) o czas powyżej 15 minut do mniej niż 1 godziny – 50 zł
2) o czas od 1 godziny do mniej niż 2 godzin – 150 zł – poważne naruszenie
3) za każdą rozpoczętą godzinę od 2 godzin – 200 zł – bardzo poważne naruszenie
4) za każdą rozpoczętą godzinę od 13 godzin i 30 minut, w przypadku braku jakiejkolwiek przerwy lub odpoczynku trwającego co najmniej 4 godziny i 30 minut – 550 zł – najpoważniejsze naruszenie
5.2. Przekroczenie dziennego czasu prowadzenia pojazdu powyżej 10 godzin w sytuacji, gdy jego wydłużenie w danym tygodniu było dozwolone:
1) o czas do mniej niż 1 godziny – 100 zł
2) o czas od 1 godziny do mniej niż 2 godzin – 200 zł – poważne naruszenie
3) za każdą rozpoczętą godzinę od 2 godzin – 250 zł – bardzo poważne naruszenie
4) za każdą rozpoczętą godzinę od 15 godzin, w przypadku braku jakiejkolwiek przerwy lub odpoczynku trwającego co najmniej 4 godziny i 30 minut – 550 zł – najpoważniejsze naruszenie
To nie koniec. Powyżej widzimy ogromne kary w rozbudowanym taryfikatorze w przypadku przedłużenie czasu prowadzenie powyżej 9 i 10 godzin. Poniżej kary dla firmy za przekroczenia tygodniowego i dwutygodniowego czasu jazdy:
5.3. Przekroczenie dopuszczalnego tygodniowego czasu prowadzenia pojazdu:
1) o czas powyżej 30 minut do mniej niż 4 godzin – 150 zł
2) o czas od 4 godzin do mniej niż 9 godzin – 250 zł – poważne naruszenie
3) o czas od 9 godzin do mniej niż 14 godzin – 350 zł – bardzo poważne naruszenie
4) za każdą rozpoczętą godzinę od 14 godzin – 550 zł – najpoważniejsze naruszenie
5.4. Przekroczenie maksymalnego dwutygodniowego czasu prowadzenia pojazdu:
1) o czas do mniej niż 10 godzin – 250 zł
2) o czas od 10 godzin do mniej niż 15 godzin – 350 zł – poważne naruszenie
3) o czas od 15 godzin do mniej niż 22 godzin i 30 minut – 550 zł – bardzo poważne naruszenie
4) za każdą rozpoczętą godzinę od 22 godzin i 30 minut – 700 zł – najpoważniejsze naruszenie
Powyższe konsekwencje finansowe dla przedsiębiorstwa transportowego mogą znacząco wpłynąć na jego funkcjonowanie, szczególnie w przypadku naruszenia przepisów dotyczących czasu pracy kierowców podczas kontroli. Należy pamiętać, że wysokie kary oraz surowe wymogi nakładane na organizację pracy kierowcy powinny skłaniać do odpowiedzialnego planowania godzin jazdy. Zarówno kierowcy, jak i przedsiębiorstwa transportowe muszą przestrzegać norm czasu jazdy oraz warunków skorzystania z wydłużonego okresu pracy, aby uniknąć prób obejścia przepisów. Odpowiedzialne podejście do planowania dziennego czasu prowadzenia pojazdu oraz odpoczynku dziennego pozwala na zgodność z obowiązującymi regulacjami i minimalizuje ryzyko konsekwencji w przypadku kontroli.
Chcesz lepiej zrozumieć przepisy dotyczące czasu pracy kierowcy? Zapisz się na nasze szkolenie i zdobądź praktyczną wiedzę od ekspertów! Czas pracy kierowcy – szkolenia dla firm transportowych 2025
Dodatkowe informacje na temat wag do naruszeń znajdziesz w rozporządzeniu komisji (UE) 2016/403 z dnia 18 marca 2016 r. uzupełniające rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1071/2009 w odniesieniu do klasyfikacji poważnych naruszeń przepisów unijnych, które mogą prowadzić do utraty dobrej reputacji przez przewoźnika drogowego, oraz zmieniające załącznik III do dyrektywy 2006/22/WE Parlamentu Europejskiego i Rady.
Link do pełnej treści ustawy o transporcie drogowym:
https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20011251371/U/D20011371Lj.pdf
Link do rozporządzenia 2016/403:
https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/PDF/?uri=CELEX:32016R0403&from=EN
Pakiet Mobilności a zasady wydłużenia czasu jazdy
Pakiet Mobilności przyniósł nam wiele dodatkowych rozwiązań. Jedną z nich jest rozbudowa dotychczasowego artykułu 12 rozporządzenia 561, które dla kierowców kojarzyło się wyłącznie z tym, że w chwili popełnienia błędu takiego jak m.in.:
- przedłużenie dopuszczalnego ciągłego czasu prowadzenia pojazdu (4,5h),
- skrócenie dziennego odpoczynku,
- skrócenie tygodniowego odpoczynku,
wiązało się ze zrobieniem wydruku i zapisaniem powodu wystąpienia danego naruszenia z odwołaniem do właśnie artykułu 12 rozporządzenia 561. Wynika to z treści pierwszego akapitu ów artykułu, który to brzmi:
Pod warunkiem, że nie zagraża to bezpieczeństwu drogowemu oraz umożliwia osiągnięcie przez pojazd odpowiedniego miejsca postoju, kierowca może odstąpić od przepisów art. 6-9 w zakresie niezbędnym dla zapewnienia bezpieczeństwa osób, pojazdu lub ładunku. Kierowca wskazuje powody takiego odstępstwa odręcznie na wykresówce urządzenia rejestrującego lub na wydruku z urządzenia rejestrującego, albo na planie pracy najpóźniej po przybyciu do miejsca pozwalającego na postój.
Artykuł 12 zyskał dodatkowe brzmienia, które po dziś dzień bywają problematyczne szczególnie w przypadku wykonywania przewozów drogowych po kraju. Nowe akapity, które obowiązują od 20 sierpnia 2020 roku dotyczą możliwości wydłużenia czasu jazdy aż do 11 lub 12 godzin oraz możliwości przedłużenia czasu jazdy tygodniowego, bowiem:
Pod warunkiem że nie zagraża to bezpieczeństwu ruchu drogowego, w wyjątkowych okolicznościach kierowca może także odstąpić od art. 6 ust. 1 i 2 oraz art. 8 ust. 2, przekraczając dzienny i tygodniowy czas prowadzenia pojazdu o maksymalnie jedną godzinę, aby dotrzeć do centrum operacyjnego pracodawcy lub swojego miejsca zamieszkania w celu wykorzystania tygodniowego okresu odpoczynku.
Na tych samych warunkach kierowca może przekroczyć dzienny i tygodniowy czas prowadzenia pojazdu o maksymalnie dwie godziny, pod warunkiem że wykorzystał on przerwę trwającą nieprzerwanie 30 minut bezpośrednio przed tym dodatkowym czasem prowadzenia pojazdu niezbędnym, aby dotrzeć do centrum operacyjnego pracodawcy lub swojego miejsca zamieszkania w celu wykorzystania regularnego tygodniowego okresu odpoczynku.
Warunki skorzystania z wydłużonego czasu jazdy
Powyższe zapisy artykułu 12 rozporządzenia 561 pozwalają na dodatkowy czas jazdy pod jednym warunkiem:
- kierowca wraca na bazę (centrum operacyjne pracodawcy) lub
- kierowca wraca do domu (swoje miejsce zamieszkania).
Skorzystanie z prawa do 12 godzin jazdy jest możliwe tylko wtedy, gdy kierowca ma do dyspozycji jedno (z dwóch możliwych) dodatkowe wydłużenie czasu jazdy o 1 godzinę w tygodniu. W takiej sytuacji korzysta z prawa do maksymalnej jazdy dziennej wynoszącej 9 godzin, prawa do wydłużenia czasu jazdy w tygodniu max 2 razy o 1 godzinę, co daje razem już 10 godzin jazdy i do tego dokłada możliwe 2 max godziny jazdy wynikające z artykułu 12 rozporządzenia 561. Razem 12 godzin jazdy. W przypadku wykorzystania wydłużenia o 2 dodatkowe godziny kluczowe pozostaje wykonanie odpowiedniej przerwy w wysokości 30 minut.
Przykład:
Kierowca prowadzi pojazd przez okres 4,5 godziny.
Kierowca wykonuje przerwę trwającą 45 minut.
Kierowca prowadzi pojazd przez okres 4,5 godziny (łącznie 9 godzin jazdy).
Kierowca wykonuje przerwę trwającą 45 minut.
Kierowca prowadzi pojazd przez okres 1 godziny (łącznie 10 godzin jazdy).
Kierowca wykonuje przerwę trwającą 30 minut.
Kierowca prowadzi pojazd przez okres 2 godziny (łącznie 12 godzin jazdy).
30 minut przerwy przed dwoma godzinami jazdy na końcu jest niezwykle istotne i wymagane.
Obowiązek odpoczynku tygodniowego po powrocie oraz wymogi dokumentacyjne przy przekroczeniu czasu jazdy
Należy także zwrócić uwagę na obowiązek zrobienia odpoczynku tygodniowego po dotarciu na bazę lub do domu. W przypadku wydłużenia jazdy o dodatkową 1 godzinę w literze prawa pada sformułowanie: “(…) w celu wykorzystania tygodniowego okresu odpoczynku”. Nie mamy tutaj bezpośrednio wskazanego rodzaju odpoczynku tygodniowego, co oznacza, że kierowca może wykonać tutaj zarówno skrócony tygodniowego okres odpoczynku (24 godziny), jak także regularny tygodniowy okres odpoczynku (45 godzin). Sytuacja wygląda inaczej przy skorzystaniu z prawa do dodatkowych 2 godzin jazdy na tzw. powrocie, bowiem: “(…) w celu wykorzystania regularnego tygodniowego okresu odpoczynku”. W tym przypadku obowiązkowe jest wykonanie regularnego tygodniowego odpoczynku tygodniowego (45 godzin).
Musimy pamiętać także o dodatkowych wydrukach i odpowiednim opisaniu otrzymanego wydruku w odpowiednim czasie tj. od razu po dotarciu na bazę lub do domu.
Kierowca wskazuje powody takiego odstępstwa odręcznie na wykresówce urządzenia rejestrującego, na wydruku z urządzenia rejestrującego lub na planie pracy najpóźniej po przybyciu do miejsca docelowego lub odpowiedniego miejsca postoju.
Wydłużenie jazdy w świetle przepisów – problem krajowy
Pomimo upływu przeszło 4 lat od wejścia w życiu dodatkowego wydłużenia czasu jazdy problematyczna pozostaje kwestia możliwości skorzystania z tego przepisu w kraju. Pewnego razu wysłałem maila do GITD w Warszawie z prośbą o zajęcie stanowiska w kwestii interpretacji artykułu 12 w kontekście przewozów krajowych podając jako przykład przewóz z północy kraju aż na południe (siedziba firmy na południu, a więc powrót do centrum operacyjnego pracodawcy). W odpowiedzi uzyskałem taką informację (prawdziwy cytat odpowiedzi):
W nawiązaniu do poniższej korespondencji informujemy, że Główny Inspektorat Transportu Drogowego nie posiada ustawowych kompetencji do wydawania wiążących interpretacji przepisów prawa, wobec czego do przytoczonych kwestii należy stosować się literalnie.
Pakiet Mobilności i zmiany, które przyniósł z sobą często utożsamiane są ze zmianami związanymi w przewozach międzynarodowych. Zapewne dlatego wydłużenia związane z czasem jazdy do 11 lub 12 godzin budzą takie wątpliwości po dziś dzień zarówno u samych kontrolujących jak i kierowców i przedsiębiorstw transportowych. Nie mniej jednak w artykule 12 rozporządzenia 561 nie ma wzmianki o tym, że powroty muszą być wykonane z zagranicy do centrum operacyjnego przedsiębiorstwa lub adresu zamieszkania.
Przemyślane planowanie pracy kierowcy kluczem do zgodności z przepisami
W świetle przepisów dotyczących czasu pracy kierowców, każde wydłużenie jazdy – zarówno dziennej, jak i tygodniowej – musi być odpowiednio uzasadnione i kompensowane równoważnym okresem odpoczynku. Przypadki, w których dochodzi do wydłużenia czasu pracy kierowcy, muszą wynikać z wyjątkowych okoliczności i nie mogą prowadzić do zagrożenia bezpieczeństwa ruchu drogowego.
Należy pamiętać, że przytoczone przepisy odnoszą się nie tylko do przewozów międzynarodowych, ale również do krajowego transportu drogowego, a warunkiem skorzystania z możliwości wydłużenia czasu prowadzenia pojazdu jest dotarcie do odpowiedniego miejsca postoju lub miejsca docelowego – centrum operacyjnego pracodawcy bądź miejsca zamieszkania kierowcy.
Wydłużony czas pracy musi być jasno udokumentowany, a po przybyciu do miejsca docelowego konieczne jest odbycie odpoczynku dziennego lub tygodniowego – w zależności od sytuacji. W określonych przypadkach, szczególnie w załodze kilkuosobowej, możliwe jest elastyczne podejście do przyjętych norm, jednak zawsze w ramach obowiązujących regulacji.
Zarówno na etapie planowania tras, jak i w sytuacjach nadzwyczajnych, przedsiębiorstwa transportowe powinny dążyć do unikania prób obejścia wymogów nakładanych przez rozporządzenie 561. Tylko właściwa znajomość zasad związanych z dziennym i tygodniowym czasem prowadzenia pojazdu oraz zasad ich ewentualnego wydłużenia pozwala na bezpieczne i legalne realizowanie przewozów.
Nie musisz czekać do pierwszej kontroli na drodze lub w swoim przedsiębiorstwie, aby dowiedzieć się czy Twoi kierowcy nie dopuszczają się naruszeń z tytułu zbyt długiej jazdy. Możesz za darmo sprawdzić te i inne wykroczenia już dziś. Wystarczy, że pobierzesz nasz program Tachospeed Expert, zaimportujesz dane cyfrowe z karty kierowcy (plik .ddd) i dowiesz się, gdzie należy zwrócić więcej uwagi (i komu), aby uniknąć nie małych konsekwencji finansowych w razie kontroli dla Ciebie i Twoich kierowców. Program Tachospeed Expert możesz testować bezpłatnie przez okres 14 dni.
W razie dodatkowych informacji skontaktuj się z naszym działem sprzedaży (+48 32 70 70 400) lub działem pomocy technicznej (+48 32 70 70 440).
Zachęcamy do śledzenia nas na Instagramie, Facebooku oraz obserwowanie strony internetowej Tachospeed. Znajduje się tam więcej informacji ze świata transportu, artykuły eksperckie, baza wiedzy czy szeroki wybór szkoleń.
