Godziny ponadwymiarowe często są nieodzownym elementem wynagrodzenia kierowcy. Niestety, ich obecność nie zawsze jest zasadna. Korzyści, które płyną z ich pojawiania, są niejednokrotnie przedmiotem spornym przy kontrolach Państwowej Inspekcji Pracy. Efektem takiej kontroli może być nałożenie niemałej kary finansowej na dane przedsiębiorstwo. W tym artykule dowiesz się między innymi o genezie powstawania godzin ponadwymiarowych, ich zasadności, znaczeniu i ewentualnych konsekwencjach prawno-finansowych.
Jak powstają godziny ponadwymiarowe?
Aby mówić o powstaniu godzin ponadwymiarowych, zgodnie z Art. 151 § 5 Kodeksu Pracy musi zostać spełniony jeden z poniższych warunków:
- Praca jest wykonywana poniżej dobowej normy tj. 8 godzin,
- Praca jest wykonywana poniżej przeciętnego tygodniowego czasu pracy tj. 40 godzin.
W innym przypadku powstaną nam godziny nadliczbowe.
Powyższe zapisy należy zastosować odpowiednio do pracowników zatrudnianych w niepełnym wymiarze etatu, np. na 1/2 lub 1/4 etatu. Warto pamiętać o wyjątku, który dotyczy systemu równoważnego (art. 135 KP, w art. 136-137 KP wyjątki). W systemie równoważnym dobowy czas pracy kierowcy może wynosić więcej niż 8 godzin, ale nie więcej niż godzin 12.
Jak obliczać godziny ponadwymiarowe? (przykład)
Kierowca jest zatrudniony w przedsiębiorstwie transportowym na 1/2 etatu. Jego miesięczne wynagrodzenie wynosi 1745 zł. Jego dobowy czas pracy wynosi 4 godzin. Strony umowy ustaliły, że granica nadgodzin będzie wynosiła 5 godzin. W styczniu 2023 roku przepracował dwukrotnie więcej niż 4 godziny w ciągu doby. Jednego dnia było to 6 godzin, a drugiego 10.
Kierowca za pierwsze 4 godziny pracy otrzyma wynagrodzenie:
4 * (1745/84) = 4 *20,77 = 83,08 zł
Omówienie rozliczenia powyżej:
- 1745 zł powyżej to połowa minimalnego wynagrodzenia określonego na rok 2023 tj. 3490 zł podzielone przez 2 (połowa etatu)
- 84 godziny to wymiar czasu pracy kierowcy zgodny z art. 130 Kodeksu Pracy (wymiar czasu pracy dla stycznia 2023 r. podzielony przez dwa, bo znowu 1/2 etatu)
- 20,77 zł to stawka godzinowa wynikająca z podzielenia 1745 zł przez 84 godziny
Kolejna godzina jego pracy tj. od 5 do 6 godziny pracy będzie traktowana jako 1 godzina pracy ponadnormatywnej (ponadwymiarowej):
1 * 20,77 = 20,77 zł
Ostatnia zaś godzina pracy tj. od 5 do 6 godziny będzie traktowana jako 1 godzina pracy w godzinach nadliczbowych, zgodnie z czym kierowca otrzyma wynagrodzenie wraz z należnym mu dodatkiem:
1 * 20,77 + 1 * (20,77/2) = 31,09 zł
Za przepracowane 6 godzin kierowca otrzyma wynagrodzenie: 83,08 + 20,77 + 31,09 = 134,94 zł
Podobnie sytuacja będzie wyglądała z rozliczeniem kierowcy 10 godzin z kolejnego dnia. Pierwsze 4 godziny jego pracy będą pracą zgodną z jego planem w danym dniu, kolejna 1 godzina będzie godziną ponad wymiarową, zaś ostatnie 5 godzin pracy staną się godzinami nadliczbowymi:
4 * 20,77 + 1 * 20,77 + 5 * 20,77 + 5 * (20,77/2) = 83,03 + 20,77 + 103,85 + 51,93 = 259,58 zł
Uwaga!
Gdyby kierowca wykonywał pracę ponad granicę nadgodzin i w porze nocnej należy przyjąć dodatek 100% (to samo dla nd-św. zgodnie z Art. 151 KP).
Ciekawostka:
Jeżeli pracodawca nie określił w niepełnym wymiarze czasu pracy granicy nadgodzin, to pracodawca nie musi płacić kierowcy dodatku zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 04.04.2014 r. (I PK 249/13). Fragment wyroku poniżej:
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 kwietnia 2014 r. – link do pełnego wyroku:
https://sip.lex.pl/#/jurisprudence/521535040
Możliwe jest ustalenie tygodniowego czasu pracy, po którym zostaną naliczone godziny nadliczbowe, zamiast ustalenia dziennej granicy.
Np.: strony zawarły w umowie zapis mówiący o powstawaniu pracy w godzinach nadliczbowych po przepracowaniu limitu wynoszącego 32 godziny pracy w ciągu tygodnia. Dopiero po przekroczeniu tego czasu w ciągu tygodnia pracodawca wypłacałby odpowiedni dodatek kierowcy do jego wynagrodzenia.
Przykład:
Kierowca jest zatrudniony w firmie transportowej na 1/2 etatu. Kierowca w ciągu tygodnia przepracował 37 godzin. Jak rozliczyć godziny pracy kierowcy, o którym mowa?
Granica nadgodzin została określona w umowie w wymiarze 32 godzin pracy w ciągu tygodnia. Zgodnie z tym 5 godzin pracy powyżej 32 godzin będzie godzinami nadliczbowymi. Kierowcy przysługuje dodatkowo wypłacony dodatek.
Biorąc pod uwagę 1/2 etatu kierowcy, jego tygodniowy wymiar czasu pracy wynosi przeciętnie 20 godzin, dlatego 12 godzin jego pracy będzie traktowane jako praca w godzinach ponadwymiarowych.
Ostatecznie:
20 godzin pracy zgodnie z planem, 12 godzin pracy ponadwymiarowych, 5 godzin nadliczbowych (z odpowiednim dodatkiem).
Godziny ponadwymiarowe u kierowcy w programie Tachospeed
Program Tachospeed jest w pełni dostosowany do kierowców, którzy są zatrudnieni na niepełny etat. Istnieje możliwość wskazania dla kierowcy konkretnego wymiaru etatu: 1/8; 1/4; 3/8; 1/2; 5/8; 3/4; 7/8; 1/1. Dajemy także możliwość naszym klientom do ustalenia swojego indywidualnego wymiaru.
Przykład:
Kierowca Jan Kowalski jest zatrudniony na 1/4 etatu. Jego wynagrodzenie miesięczne zostało ustalone na kwotę 1000 zł. Ustalono, że granica nadgodzin wynosi 5 godzin tj. po 5 godzinie pracy zostaną kierowcy naliczone godziny nadliczbowe. Praca kierowcy w styczniu 2023 r. prezentowała się następująco:
Kierowca Jan Kowalski w dniu 13.01.23 r. pracował od godziny 13:00 do 23:00. Zgodnie z dokumentacją firmową, w programie zostały ustawione godziny pory nocnej (Kodeks Pracy) od 22:00 do 6:00. 10 godzin pracy w tym dniu zostało przez program rozpoznane jako:
- 1 godzina pracy w porze nocnej (praca od 22:00 – do 23:00),
- 3 godziny pracy ponadwymiarowej (od 15:00 do 18:00 tj. od 2 do 5 godziny jego pracy),
- 4 godziny nadliczbowe 50% (od 18:00 do 22:00 tj. od 5 do 9 godziny jego pracy),
- 1 godzina nadliczbową 100% (od 22:00 do 23:00 tj. od 9 do 10 godziny jego pracy).
Kierowca Jan Kowalski pracował „dłużej” także w dniu 09.01.23 r., wykonując swoją pracę od godziny 6:00 do 14:00 w czasie 8 godzin. Także w tym dniu program poprawnie rozdzielił jego pracę na:
- 3 godziny pracy ponadwymiarowej (od 8:00 do 13:00 tj. od 2 do 5 godziny jego pracy),
- 3 godziny nadliczbowe 50% (od 13:00 do 16:00 tj. od 5 do 8 godziny jego pracy).
Wynagrodzenie kierowcy za pracę w styczniu 2023 roku z kalkulatorem płac w programie Tachospeed:
Omówienie powyższego rozliczenia:
Stawka godzinowa została wyliczone przez podzielenie miesięcznego wynagrodzenia kierowcy tj. 1000 zł przez wymiar czasu pracy dla jego etatu, czyli ¼. Wymiar czasu pracy dla miesiąca styczeń wynosi 168 godzin, w związku z czym dla ¼ etatu są to 42 godziny.
1000 zł / 42 godziny = 23,81 zł/godzinę
Kierowca za przepracowane 6 godzin pracy w godzinach ponadwymiarowych otrzymuje wynagrodzenie zgodne z jego stawką miesięczną lub godzinową.
6 godzin * 23,81 zł = 142, 86 zł
Za pracę w godzinach nadliczbowych 50% – 7 godzin, kierowcy przysługuje należne wynagrodzenie z tytułu podstawy oraz dodatku. Wysokość podstawy z tytułu przepracowanych nadgodzin wynosi 23,81 zł, zaś dodatek połowę tej kwoty, czyli 11,90 zł.
7 godzin * 23,81 zł + 7 godzin * 10,90 zł = 249,97 zł
(za nadgodziny 50% tj. podstawa + dodatek)
Za pracę godzinach nadliczbowych 100% – 1 godzina, kierowcy przysługuje należne wynagrodzenie z tytułu podstawy oraz dodatku. Wysokość podstawy z tytułu przepracowanych nadgodzin wynosi 23,81 zł, zaś dodatek 100% również tej kwoty, czyli 23,81 zł.
1 godzina * 23,81 zł + 1 godzina * 23,81 zł = 47,62 zł
(za nadgodziny 100% tj. podstawa + dodatek)
Wysokość stawki za pracę w nocy wyliczona została ze stawki minimalnej określonej „odgórnie” przez ustawodawcę dla miesiąca styczeń 2023 r. tj. 3490 zł podzielonej przez wymiar czasu pracy dla miesiąca styczeń 2023 r. tj. 168 godzin. 20% otrzymanej stawki godzinowej stanowi dodatek z tytuły przepracowanej każdej godziny w miesiącu styczeń 2023 r.
3490 zł / 168 godzin = 20,77 zł
20% z 20,77 zł = 4,15 zł
Dodając do miesięcznego wynagrodzenia kierowcy określonego kwotą 1000 zł dodatkowe składniki wynagrodzenia opisane powyżej, okazuje się, że kierowca zarobił za pracę wykonaną w styczniu 2023 roku kwotę brutto w wynoszącą 1444,60 zł.
Ustawienia dotyczące godzin ponadwymiarowych a Tachospeed
W ustawieniach programu (Zarządzanie -> Ustawienia -> Ustawienia programu -> Moduł ewidencji -> Podstawowe -> Równoważny system pracy) znajdziesz opcję odpowiedzialną za tworzenie granic nadgodzin dobowych w systemie równoważnym.
Dla pracowników zatrudnionych na całym etacie w systemie równoważnym zalecam zaznaczyć powyższą opcję, wtedy nie dopuścimy do powstawania godzin ponadwymiarowych naszym kierowcom.
Jeśli nie jesteś pewien, czy Twoje ustawienia programu są zgodne z obowiązującą dokumentacją w firmie, może zastanawiasz się czy sporządzona już dokumentacja jest zgodna z obowiązującą literą prawa – napisz do mnie wiadomość mailową lub zadzwoń. Wraz z resztą zespołu firmy Infolab zweryfikujemy Twoją dokumentację wskazując wszelkie błędy, uzupełniając ją o brakujące dokumenty oraz zasugerujemy rozwiązania zgodne z Twoimi potrzebami. Mając przede wszystkim na uwadze ich zgodność z obowiązującymi przepisami.
Szkolenia z programu Tachospeed (online):
8-godzinne szkolenie z przepisów (online):
Jeżeli chcesz dowiedzieć się więcej na temat naszych szkoleń, zadzwoń lub napisz do naszego działu sprzedaży:
Telefon: +48 32 70 70 400
Email: biuro@tachospeed.pl