Odnowienie kodu 95 to obowiązek każdego kierowcy zawodowego, który wykonuje przewozy drogowe pojazdami o DMC przekraczającej 3,5 tony. Brak aktualnego wpisu może skutkować poważnymi karami finansowymi. Sprawdź, czym jest odnowienie kodu 95, kiedy należy je wykonać i jak przebiega cały proces w świetle aktualnych przepisów.
Spis treści:
Kod 95 – co to jest i gdzie się znajduje?
Od przyszłego roku również kierowcy pojazdów o DMC do 3,5 tony, wykonujący międzynarodowe przewozy, będą musieli spełniać wymagania dotyczące tachografów i czasu pracy. To oznacza szereg nowych obowiązków – także w zakresie kwalifikacji zawodowych. Dlatego warto już teraz zrozumieć, czym jest kod 95, kto musi go posiadać i jak wygląda proces jego odnowienia.
Kod 95 to specjalny wpis potwierdzający posiadanie odpowiednich kwalifikacji zawodowych przez kierowcę. Znajduje się on w kolumnie 12 na rewersie prawa jazdy. Jest on ważny przez 5 lat, licząc od daty wydania świadectwa kwalifikacji zawodowej – pod warunkiem że orzeczenia lekarskie i psychologiczne nie wygasną wcześniej. Do uzyskania kodu 95 niezbędne jest utworzenie profilu zawodowego kierowcy. Informacje na temat jego zdobycia znajdziesz w dalszej treści artykułu. Koszt wymiany samego prawa jazdy to kwota około 100 zł, ale zanim do tego dojdzie konieczne jest spełnienie kilku warunków.
Chcesz lepiej zrozumieć przepisy dotyczące czasu pracy kierowcy? Zapisz się na nasze szkolenie i zdobądź praktyczną wiedzę od ekspertów!
Profil zawodowy kierowcy a obowiązujące przepisy prawa
Wprowadzenie profilu kierowcy zawodowego to jeden z ważniejszych elementów nowelizacji ustawy o transporcie drogowym, która weszła w życie w kwietniu 2022 roku. Nowe przepisy mają na celu uporządkowanie procesu zdobywania i odnawiania kwalifikacji przez kierowców wykonujących przewóz drogowy.
Czym jest profil kierowcy zawodowego?
Profil kierowcy zawodowego to elektroniczny dokument tworzony w systemie teleinformatycznym przez starostę, który stanowi podstawę do rozpoczęcia szkoleń zawodowych i przystąpienia do kwalifikacji.
Zgodnie z art. 39b ust. 1 ustawy o transporcie drogowym, do uzyskania kwalifikacji może przystąpić osoba, która:
- posiada profil kierowcy zawodowego (zgodnie z ustawą o kierujących pojazdami),
- nie ma przeciwwskazań zdrowotnych i psychologicznych do pracy na stanowisku kierowcy,
- oraz spełnia jeden z poniższych warunków dotyczących pobytu w Polsce:
- przebywa w Polsce co najmniej 185 dni w roku (ze względu na więzi osobiste lub zawodowe),
- studiuje tu od co najmniej 6 miesięcy (i potwierdzi to zaświadczeniem),
- lub, w przypadku osób spoza UE, planuje wykonywać przewozy na rzecz firmy z siedzibą w Polsce.
W dokumencie tym znajdziemy:
Art. 39b. 1. Do uzyskania kwalifikacji może przystąpić osoba posiadająca profil kierowcy zawodowego, o którym mowa w art. 2 pkt 4 ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. o kierujących pojazdami, zwany dalej „profilem kierowcy zawodowego”, niemająca przeciwwskazań zdrowotnych i psychologicznych do wykonywania pracy na stanowisku kierowcy, która:
1) zapoznała się z programem odpowiedniej kwalifikacji;
2) na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej:
a) przebywa co najmniej 185 dni w roku ze względu na więzi osobiste lub zawodowe albo
b) studiuje od co najmniej sześciu miesięcy i przedstawi zaświadczenie potwierdzające ten fakt lub
3) nie jest obywatelem państwa członkowskiego Unii Europejskiej, mająca zamiar wykonywać przewozy na rzecz podmiotu mającego siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
Szczególne przypadki uczniów i słuchaczy kursów
Dla uczniów szkół zawodowych oraz uczestników kwalifikacyjnych kursów zawodowych, którzy przygotowują się do pracy jako kierowcy, spełnienie wymogów zdrowotnych i psychologicznych może być potwierdzone przez lekarza i psychologa zgodnie z przepisami ustawy o kierujących pojazdami.
1a. W przypadku kandydatów do szkoły oraz uczniów szkoły prowadzącej kształcenie w zawodzie, dla którego podstawa programowa kształcenia w zawodzie szkolnictwa branżowego, o której mowa w przepisach wydanych na podstawie art. 46 ust. 1 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe, przewiduje przygotowanie do uzyskania kwalifikacji do wykonywania pracy na stanowisku kierowcy oraz umiejętności kierowania pojazdem silnikowym, spełnienie wymogu braku przeciwwskazań zdrowotnych i psychologicznych do wykonywania pracy na stanowisku kierowcy, o którym mowa w ust. 1, następuje również na podstawie orzeczenia lekarskiego, o którym mowa w art. 79 ust. 2 ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. o kierujących pojazdami, oraz na podstawie orzeczenia psychologicznego, o którym mowa w art. 84 ust. 1 ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. o kierujących pojazdami.
1b. W przypadku kandydatów na kwalifikacyjny kurs zawodowy i słuchaczy kwalifikacyjnego kursu zawodowego, w zakresie kwalifikacji wyodrębnionej w zawodzie, dla której podstawa programowa kształcenia w zawodzie szkolnictwa branżowego, o której mowa w przepisach wydanych na podstawie art. 46 ust. 1 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe, przewiduje przygotowanie do uzyskania kwalifikacji do wykonywania pracy na stanowisku kierowcy oraz umiejętności kierowania pojazdem silnikowym, spełnienie wymogu braku przeciwwskazań zdrowotnych i psychologicznych do wykonywania pracy na stanowisku kierowcy, o którym mowa w ust. 1, następuje również na podstawie orzeczenia lekarskiego, o którym mowa w art. 79 ust. 2 ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. o kierujących pojazdami, oraz na podstawie orzeczenia psychologicznego, o którym mowa w art. 84 ust. 1 ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. o kierujących pojazdami.
2. Kierowca obowiązany jest uzyskać kwalifikację, odpowiednio do pojazdu samochodowego, którym zamierza wykonywać przewóz drogowy, w zakresie bloków programowych określonych odpowiednio do kategorii prawa jazdy:
1) C1, C1+E, C i C+E;
2) D1, D1+E, D i D+E.
3. Kwalifikacja obejmuje zajęcia teoretyczne i praktyczne oraz testy kwalifikacyjne.
Art. 39b(2):
1. Kierowca, który uzyskał kwalifikację w zakresie określonego bloku programowego, o którym mowa w art. 39b ust. 2, i zamierza wykonywać przewozy innymi pojazdami samochodowymi niż te, dla których wymagane jest prawo jazdy odpowiadające zakresowi uzyskanej kwalifikacji, obowiązany jest odbyć odpowiednią kwalifikację uzupełniającą lub kwalifikację uzupełniającą przyspieszoną. Przepisy art. 39a ust. 1 i art. 39b(1) stosuje się odpowiednio.
2. Do uzyskania kwalifikacji uzupełniającej lub kwalifikacji uzupełniającej przyspieszonej może przystąpić osoba posiadająca profil kierowcy zawodowego.
Drugim kluczowym artykułem z ustawy na temat profilu kierowcy jest artykuł 35d:
Art. 39d. 1. Do szkolenia okresowego może przystąpić osoba posiadająca profil kierowcy zawodowego, która:
1) zapoznała się z programem szkolenia okresowego;
2) na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej:
a) przebywa co najmniej 185 dni w roku ze względu na więzi osobiste lub zawodowe albo
b) studiuje od co najmniej sześciu miesięcy i przedstawi zaświadczenie potwierdzające ten fakt lub
3) pracuje na rzecz podmiotu mającego siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i wykonującego przewóz drogowy.
2. Kierowca obowiązany jest co pięć lat, począwszy od dnia uzyskania świadectwa kwalifikacji zawodowej poświadczającego uzyskanie kwalifikacji, ukończyć szkolenie okresowe odpowiednio do pojazdu, którym wykonuje przewóz drogowy.
3. Kierowca może odbywać szkolenie okresowe w jednej z następujących form:
1) kursu okresowego;
2) cyklu zajęć rozłożonych w okresie pięciu lat, obejmującego program kursu okresowego.
3a. Szkolenie okresowe może być częściowo prowadzone w formie nauczania na odległość z wykorzystaniem technik komputerowych i Internetu.
3b. Ośrodek szkolenia prowadzący szkolenie okresowe w formie nauczania na odległość z wykorzystaniem technik komputerowych i Internetu jest obowiązany przeprowadzić pozostałe zajęcia w formie stacjonarnej przy wykorzystaniu posiadanej infrastruktury, zgłoszonej do rejestru przedsiębiorców prowadzących ośrodek szkolenia.
3c. Ośrodek szkolenia prowadzący szkolenie okresowe w formie stacjonarnej jest obowiązany przeprowadzić wszystkie zajęcia przewidziane w programie szkolenia przy wykorzystaniu posiadanej infrastruktury, zgłoszonej do rejestru przedsiębiorców prowadzących ośrodek szkolenia.
4. Szkolenie okresowe jest prowadzone w ośrodku szkolenia w zakresie bloków programowych określonych odpowiednio do kategorii prawa jazdy:
1) C1, C1+E, C i C+E;
2) D1, D1+E, D i D+E.
5. Kierowca, który zaprzestał wykonywania przewozu drogowego przez okres uniemożliwiający spełnienie obowiązku, o którym mowa w ust. 2, przed ponownym przystąpieniem do wykonywania przewozu obowiązany jest ukończyć szkolenie okresowe.
6. Kierowca zamierzający ponownie wykonywać przewóz drogowy lub wykonujący przewóz drogowy różnymi pojazdami, dla których jest wymagane posiadanie prawa jazdy co najmniej dwóch kategorii, o których mowa w ust. 4, może ukończyć szkolenie okresowe w zakresie jednego bloku programowego.
Kolejne informacje na temat wpisu potwierdzającego odbycie kwalifikacji wstępnej znajdują się w ustawie z dnia 5 stycznia 2011 r. o kierujących pojazdami. To właśnie w artykule 15 ów dokumentu znajdują się dokładne wytyczne, tożsame z tymi, które wynikają z ustawy o transporcie drogowym. W tym m.in. brzmienie punktu 4:
Wpis jest dokonywany, w formie wymiany prawa jazdy, na okres 5 lat, liczony od dnia wydania świadectwa kwalifikacji zawodowej, o którym mowa w przepisach rozdziału 7a ustawy z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym, przy czym termin ten nie może być dłuższy niż okres ważności orzeczenia lekarskiego i orzeczenia psychologicznego, o których mowa w przepisach rozdziału 7a tej ustawy.
Link do pełnej treści ustawy o kierujących pojazdami:
https://sip.lex.pl/akty-prawne/dzu-dziennik-ustaw/kierujacy-pojazdami-17683547
Link do samego artykułu 15 ustawy o kierujących pojazdami:
https://sip.lex.pl/akty-prawne/dzu-dziennik-ustaw/kierujacy-pojazdami-17683547/art-15
Kara za brak kodu 95 w prawie jazdy.
Zgodnie z ustawą o transporcie drogowym i załącznikiem nr 1 dotyczącym kar dla kierowcy niedopełnienie wymogu posiadania kodu 95 w swoim prawo jazdy wiąże się z następującymi karami:
Wykonywanie przewozu drogowego bez okazania dokumentu potwierdzającego uzyskanie kwalifikacji wstępnej lub ukończenie szkolenia okresowego (wymaganego wpisu do prawa jazdy, karty kwalifikacji kierowcy) – 150 zł – poważne naruszenie.
Brak szkolenia wymaganego w związku z wykonywaniem danego rodzaju przewozu drogowego, innego niż w lp. 3 – 800 zł
Link do pełnej treści ustawy o transporcie drogowym:
https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20011251371/U/D20011371Lj.pdf
Co z kierowcami busów?
Choć przez długi czas obowiązki dotyczyły głównie kierowców ciężarówek, od 2026 r. również kierowcy busów (czyli pojazdów do 3,5 t) wykonujący transport międzynarodowy będą podlegali przepisom o czasie pracy, tachografach i kwalifikacjach. To oznacza, że również w tej grupie kod 95 stanie się niezbędny – szczególnie jeśli chcesz działać legalnie i bez obaw o kontrole.
Jak zrobić profil zawodowego kierowcy?
PKZ (Profil Kierowcy Zawodowego) jest to indywidualny numer każdego kierowcy zawodowego. Dzięki PKZ można rozpocząć szkolenie w ramach kwalifikacji wstępnej, wstępnej przyspieszonej, wstępnej uzupełniającej, uzupełniającej przyspieszonej, szkolenia okresowego oraz przystąpić do egzaminu.
Do wniosku należy dołączyć następujące dokumenty:
- kolorową i aktualną fotografię o wym. 3,5 × 4,5 cm,
- prawo jazdy,
- dowód osobisty lub paszport;
- orzeczenie lekarskie (zaświadczenie) stwierdzające brak przeciwwskazań zdrowotnych, do wykonywania pracy na stanowisku kierowcy wraz z kserokopią;
- orzeczenie psychologiczne stwierdzające brak przeciwwskazań psychologicznych do wykonywania pracy na stanowisku kierowcy,
- świadectwo kwalifikacji zawodowej potwierdzające uzyskanie kwalifikacji wstępnej lub szkolenia okresowe wraz z kserokopią (jeśli uzyskałeś wcześniej w formie papierowej);
- dowód opłaty.
Ważne: dokumenty muszą być przedstawione w urzędzie w oryginale!
Profil zawodowy kierowcy można także utworzyć przez internet dzięki specjalnemu serwisowi ePUAP. Link do witryny poniżej:
https://login.gov.pl/login/login?ssot=lvjkci0jhkwynbrawiyy
Podsumowanie – czym jest odnowienie kodu 95
Odnowienie kodu 95 to proces niezbędny do dalszego wykonywania zawodu kierowcy. Wymaga założenia PKZ, odbycia szkolenia okresowego oraz wymiany prawa jazdy. Pamiętaj, że niedopełnienie obowiązków grozi sankcjami i uniemożliwia legalne przewozy drogowe. Regularne odnawianie kwalifikacji to nie tylko wymóg prawny, ale również gwarancja bezpieczeństwa na drodze.
Zachęcamy do śledzenia nas na portalach LinkedIn, Facebook, Instagram oraz obserwowanie strony internetowej Tachospeed. Znajduje się tam więcej informacji ze świata transportu, artykuły eksperckie i szeroki wybór szkoleń między innymi z czasu pracy kierowców.
