Odpowiedź na tak postawione pytanie wydaje się prosta, zwłaszcza po publikacjach ukazujących się po wejściu w życie pakietu mobilności, z których wynika, że zaświadczenia o działalności przestało być ważne. Czy aby na pewno?
Zacznijmy od tego co zmienił „pakiet mobilności” w przepisach, co mogłoby wskazywać na wyłączenie zaświadczenia o działalności z obrotu prawnego. W Rozp. 165/2014 w art. 34 ust. 5 pkt b (iv) wskazano, że pod symbolem „łóżeczka” rejestrowane powinny być: przerwy, odpoczynek, urlop wypoczynkowy lub zwolnienie lekarskie. Nowością są tutaj: urlop wypoczynkowy lub zwolnienie lekarskie. Mając dodatkowo na uwadze art. 34 ust. 5 pkt b (ii), gdzie pod symbolem „młotków” wskazano już wcześniej na wszelkie inne czynności niż prowadzenie pojazdu, zgodnie z definicją zawartą w art. 3 lit. a) dyrektywy 2002/15/WE, można stwierdzić, że praktycznie wszystkie aktywności kierowcy wymienione w punktach od 14 do 19 zaświadczenia o działalności mają swoje odzwierciedlenia we wpisach manualnych dokonywanych przez kierowcę. Stąd wyciągnięto prosty wniosek, że skoro wszystko może załatwić kierowca sam poprzez wpis manualny, to niepotrzebne jest zaświadczenie.
Jednakże nie jest to stwierdzenie prawdziwe. Zgodnie z art. 11 ust 3 Dyrektywy 2006/22/WE Parlamentu Europejskiego I Rady z dnia 15 marca 2006 r. komisja opracuje, zgodnie z procedurą, o której mowa w art. 12 ust. 2, elektroniczny oraz przeznaczony do druku formularz mający zastosowanie, gdy kierowca przebywa na zwolnieniu chorobowym lub na urlopie wypoczynkowym lub gdy prowadził inny pojazd wyłączony z zakresu stosowania rozporządzenia (EWG) nr 3820/85, w okresie wspomnianym w art. 15 ust. 7 akapit pierwszy, tiret pierwsze rozporządzenia (EWG) nr 3821/85.
Mając na uwadze powyższy przepis wprowadzono w życie specjalny formularz decyzją komisji z dnia 12 kwietnia 2007 r. w sprawie formularza dotyczącego przepisów socjalnych odnoszących się do działalności w transporcie drogowym, po czym decyzją komisji z dnia 14 grudnia 2009 r. zmieniająca decyzję 2007/230/WE w sprawie formularza dotyczącego przepisów socjalnych odnoszących się do działalności w transporcie drogowym, uaktualniono wzór formularza o nowe wpisy dotyczące aktywności.
W preambule do decyzji komisji z dnia 14 grudnia 2009 wskazano, że podstawowym źródłem informacji w ramach kontroli drogowych są zapisy tachografu. Brak takich zapisów może zostać usprawiedliwiony jedynie w przypadku, gdy zapisy tachografu, w tym wpisy odręczne, nie były możliwe z przyczyn obiektywnych. W takim przypadku należy wystawić zaświadczenie potwierdzające te przyczyny.
Formularz zaświadczenia powinien być stosowany wyłącznie wówczas, jeśli na podstawie zapisów tachografu, z obiektywnych przyczyn technicznych, nie jest możliwe wykazanie, że przepisy rozporządzenia (WE) nr 561/2006 są przestrzegane.
Obecnie zaczynają pojawiać się przypadki nakładania kary w sytuacji kiedy kierowca nie ma wpisu manualnego, ale przedkłada zaświadczenie zgodne ze wskazanym powyżej wzorem. Służby powołują się na zapisy art. 34 ust 3 Rozp. 165/2014, zgodnie z którym, jeżeli w wyniku oddalenia się od pojazdu kierowca nie jest w stanie używać tachografu zainstalowanego w pojeździe, to okresy, o których mowa w ust. 5 lit. b) ppkt (ii), (iii) oraz (iv):
a) jeśli pojazd wyposażony jest w tachograf analogowy – wprowadza się na wykresówkę ręcznie, w drodze automatycznej rejestracji lub innym sposobem, czytelnie i nie brudząc wykresówki; lub
b) jeśli pojazd wyposażony jest w tachograf cyfrowy – wprowadza się na kartę kierowcy przy użyciu urządzenia do manualnego wprowadzania danych, w jakie wyposażony jest tachograf.
Państwa członkowskie nie nakładają na kierowców obowiązku przedkładania formularzy potwierdzających ich czynności w trakcie oddalenia się od pojazdu.
Istotny jest tu ostatni akapit, który mówi o tym, że nie nakłada się na kierowcę obowiązku okazywania zaświadczenia o czynnościach, które wykonywał w wyniku oddalenia się od pojazdu. Jednakże, należy zwrócić uwagę, że ten przepis nie został zmieniony od momentu wejścia w życie rozporządzenie tj. od 2014 roku. Dziwi więc zatem zachowanie organów kontrolnych, które zaczęły interpretować od 20 sierpnia 2020 roku przepisy w taki sposób, że zaświadczenie o działalności jest nieważne, zwłaszcza że decyzja 2007/230/WE wprowadzająca zaświadczenie dalej jest obowiązującym aktem prawnym. Organy kontrolne uznały, że skoro zmieniono treść art. 34 ust. 5 pkt b (iv) Rozp. 165/2014 i wskazano w nim, że wpisy manualne dotyczą również okresu urlopu i chorobowego, to wszelkie inne dokumenty stały się nieważne.
Niestety jest to działanie nieuprawnione, skoro mogą się zdarzyć sytuacje gdzie z obiektywnych przyczyn wpis nie mógł zostać wykonany, to zaświadczenie powinno zostać uznane jako właściwy dokument potwierdzający wskazane w nim aktywności kierowcy.
Autor: Janusz Grzesica
