Zadając osobie związanej z branżą transportową pytanie „Czym jest tachograf?” możemy spodziewać się szerokiej odpowiedzi wzbogaconej niejedną ciekawą historią. Warto jednak na chwilkę się zatrzymać i przeanalizować jak ewoluowały te urządzenia na przestrzeni ostatnich lat.
Tachografy analogowe — rys historyczny
Na terenie Unii Europejskiej, na mocy rozporządzenia 3821/85 z 20 grudnia 1985, które weszło w życie 29 września 1986 roku, tachografy zaczęły być obowiązkowym wyposażeniem samochodów o dopuszczalnej masie całkowitej powyżej 3,5 ton lub pojazdów przystosowanych do przewozu więcej niż 9 osób (z kierowcą włącznie).
Tachografy te wykorzystują wykresówki do rejestracji czasu pracy.
Przed włożeniem wykresówki do urządzenia rejestrującego kierowca obowiązkowo musi uzupełnić informację ze środkowego pola takie jak:
- Imię i nazwisko kierowcy,
- Miejsce z datą początkową użycia wykresówki,
- Numer rejestracyjny pojazdu
- Stan licznika kilometrów w chwili rozpoczęcia użytkowania pojazdu,
- Czas zmiany pojazdu.
Pozostałe dane należy wpisać niezwłocznie po zakończeniu używania wykresówki i pojazdu (przy czym nie ma prawnego obowiązku wyliczania różnicy stanu licznika kilometrów).
Aktywności kierowcy są zaznaczane przy pomocy magnetycznej igły rejestrującej odpowiedniej grubości linie na drugim pierścieniu wykresówki.
Jednym z rodzajów tachografów analogowych, które możemy spotkać w starszych typach pojazdów, jest tachograf ręczny mechaniczny. Charakteryzuje się on faktem, że musimy ręcznie przełączyć selektor aktywności również w tryb jazdy podczas poruszania się pojazdu.
Możemy spotkać również tachograf automatyczny mechaniczny dla jednego kierowcy. W porównaniu do poprzedniego opisanego tachografu ten automatycznie rejestruje aktywność jazdy podczas poruszania się pojazdu.
W niektórych modelach ciężarówek mogliśmy spotykać także tachograf automatyczny elektroniczny. W przypadku tachografu z fotografii jest to model dla załogi kilkuosobowej, działał na zasadzie „wciągania” wykresówki w celu wykonywania zapisów. Pozwalało to ograniczyć możliwość manipulacji w zapisie.
Tachografy cyfrowe
Obowiązek montażu tachografów cyfrowych wszedł w życie dla nowych pojazdów dopuszczonych do ruchu po raz pierwszy po 1 maja 2006, dla których wymóg wyposażenia w tachograf wynika z rozporządzenia (EWG) 3821/85 oraz 561/2006. Dodatkowo w przypadku konieczności wymiany urządzenia, w tachograf cyfrowy powinny być wyposażone pojazdy wykorzystywane do przewozu osób, wyposażone w więcej niż 9 miejsc (licząc z kierowcą), o dopuszczalnej masie całkowitej przekraczającej 10 ton. Konieczności montażu tachografu cyfrowego podlegają także pojazdy używane do przewozu rzeczy o dopuszczalnej masie całkowitej przekraczającej 12 ton (po raz pierwszy rejestrowane po 1 stycznia 1996 roku), o ile przekazywanie sygnałów do urządzenia rejestrującego, w które zostały wyposażone, jest wyłącznie elektryczne.
Urządzenie informuje o wszystkich danych dotyczących kierowcy, jak i również pojazdu. Za dokumentowanie danych w tachografie odpowiadają:
- czujnik ruchu,
- karta tachografu,
- jednostka pojazdowa.
Dane gromadzone przez tachograf cyfrowy zawierają wszystkie aktywności, które zostały wykonane przez kierowcę oraz pojazd. Każdego kierowcę można skontrolować zatem poprzez wydruk z tachografu.
Obowiązkowo należy pobierać dane dla każdego z kierowców co 28 dni oraz dla każdego z pojazdów co 90 dni. Jedynymi wyjątkami są: kontrola ITD oraz uszkodzenie tachografu.
Dane należy przechowywać przez okres 12 miesięcy w miejscach, które uniemożliwią dostęp osobom nieupoważnionym oraz będą chronić je przed zniszczeniem bądź uszkodzeniem.
Najpopularniejsze modele tachografów:
Simens VDO DTCO 1381
ACTIA SmarTach
Efas-3
Stoneridge SE5000
Tachografy inteligentne — co się zmieni w nowej generacji?
Tachografy nowej generacji wprowadzą kilka znaczących zmian, które są następstwem systematycznego wprowadzania zapisów z tzw. pakietu mobilności.
Najbardziej chyba przez wszystkich zmianą będzie automatyczne rejestrowanie przekroczeń granic przez kierowcę. Będzie to spore ułatwienie w branży transportowej ze względu na dotychczasowy obowiązek zatrzymania pojazdu tuż po przekroczeniu granicy w najbliższym bezpiecznym do tego miejscu.
Warto tutaj wspomnieć również o automatycznych podpowiedziach tachografu podczas ręcznego wprowadzania symbolu kodu kraju, rozpoczęcia czy zakończenia dobowych aktywności. Tachograf jako pierwszą pozycję wskaże kraj, w którym aktualnie znajduje się pojazd.
Pojawi się także w menu opcja oznaczenia załadunku i rozładunku. Korzystając z tej funkcji, zarejestrowany zostanie nie tylko czas, w którym dokonano tej operacji, ale też jej dokładna lokalizacja.
Możliwość zdalnej kontroli czasu pracy kierowcy
Najważniejszą zmianą względem pierwszej generacji tachografów będzie zastosowanie technologii systemów wydzielonej komunikacji krótkiego zasięgu (DSRC). Dzięki takiemu rozwiązaniu nie będzie konieczności zatrzymywania pojazdu do kontroli przez inspektora. Wstępna kontrola odbywa się całkowicie zdalnie (poprzez zastosowanie odpowiedniej anteny), którą autoryzuje inspektor, a tachograf automatycznie udostępnia dane. Tachografy będą udostępniać informacje odnośnie czasu pracy kierowcy, a także wysyłać takie informacje jak:
- Zalogowanie karty kierowcy,
- Chwilowa prędkość,
- Próby załamania zabezpieczeń (używanie magnesu czy wyłącznika, nieprawidłowe działanie czujników ruchu).
Tachografy inteligentne 2-giej generacji będą mogły przechowywać w swojej pamięci więcej danych, dzięki czemu kontrole będą mogły obejmować dłuższy okres — sprawdzana może być aktywność kierowcy z ostatnich 56 dni nie jak do tej pory z 28 (wydłużenie okresu kontroli z 28 dni do 56 nastąpi z końcem 2024 roku).
Po co kolejne generacje tachografów?
Głównym powodem wprowadzania kolejnych generacji tachografów jest pakiet mobilności. Podążając za wskazaniami płynącymi do nas z Parlamentu Europejskiego, warto zwrócić uwagę na występowanie potencjalnych kontroli pojazdów wyposażonych w tachografy inteligentne, dzięki zdalnemu odczytywaniu danych. Inspektor podczas takiej „zdalnej” kontroli widzi, którą ciężarówkę należy zatrzymać, aby dokonać bardziej szczegółowej kontroli. Pozwala to zaoszczędzić czas, ponieważ inspektor nie musi wówczas zatrzymywać pojazdów, które na etapie zdalnej kontroli nie wykazują żadnych naruszeń, a co za tym idzie, pozwoli to zwiększyć skuteczność organów kontrolnych.
Unia Europejska ma na celu rozwiązać problem z ręcznym wprowadzaniem kodów krajów do pamięci tachografów przez kierowców — w nowej generacji tachografów inteligentnych będzie działo się to całkowicie automatycznie. Pozwoli to na weryfikację tzw. okresu zamrożenia w transportach kabotażowych.
Warto wspomnieć, że nowa generacja tachografów, ma na celu nie tylko ułatwienie pracy inspektorom oraz osobom dokonującym kontroli na drodze. Pamiętajmy, że kierowcy, którzy przestrzegają prawa, nie będą już poddawani rutynowym kontrolom, a co za tym idzie, nie będą musieli niepotrzebnie zatrzymywać pojazdu i przechodzić stresującej procedury kontrolnej.
Wprowadzanie tachografów inteligentnych — ważne terminy
W najbliższym czasie nastąpią istotne zmiany w branży transportowej dotyczące korzystania z tachografów. Poniżej daty, które warto zapamiętać:
21 sierpnia 2023 r. — Obowiązek montażu tachografów inteligentnych drugiej generacji w nowo rejestrowanych pojazdach ciężarowych,
31 grudnia 2024 r. — Obowiązek wymiany tachografów analogowych lub cyfrowych starszego typu w transporcie międzynarodowym,
20 sierpnia 2025 r. — Obowiązek wymiany tachografów inteligentnych pierwszej generacji na tachografy drugiej generacji w ruchu międzynarodowym,
1 lipca 2026 r. — Obowiązek posiadania tachografów (tachografów inteligentnych drugiej generacji) w pojazdach o DMC od 2,5 tony poruszające się w transporcie międzynarodowym.
Tachografy inteligentne — problemy z ich wprowadzeniem
Jak podaje portal e100.eu pojawiły się problemy związane z sygnałem OSMNA (Open Service Navigation Message Authentication), który miał być dostarczony przez Europejską Agencję Kosmiczną. Agencja ta nie zdąży z dostawą tego rozwiązania do wskazanego terminu.
Mimo opóźnień Bruksela nie zdecydowała się na przesunięcie daty wdrożenia inteligentnych tachografów w nowych ciężarówkach. Zaproponowała za to rozwiązanie tymczasowe, czyli tachografy, które będą miały wszystkie funkcje 2 generacji, z wyjątkiem sygnału OSMNA. Jak zapewnia niderlandzka organizacja przewoźników TLN, która przygotowuje specyfikację techniczną do nowych tachografów, odkładanie w czasie wprowadzenia inteligentnego tachografu 2 byłoby niepożądane dla międzynarodowych firm transportowych.
Co to oznacza dla kierowców? Nawet jeśli będą poruszać się nowymi pojazdami wyposażonymi w tachografy 2. generacji, to i tak będą musieli ręcznie wprowadzać kod kraju. Jak długo? Tego jeszcze nie wiemy.
Potrzebujesz pomocy?
Skontaktuj się z naszym działem Pomocy Technicznej:
Zadzwoń: 32 70 70 440
Napisz: biuro@tachospeed.pl
Autor: Patryk Stanisz, ekspert branży transportowej
